Thơ Nguyễn Quang Thiều chủ yếu xoay quanh đề tài nông thôn với những góc nhìn mới lạ. Ngoài truyện ngắn, ông sáng tác không ít tác phẩm thơ xuất sắc, được nhiều người yêu thơ Việt chú ý. Cùng Trường THPT Cao Bá Quát điểm qua top 20 bài thơ hay nhất của Nguyễn Quang Thiều.
20 bài thơ Nguyễn Quang Thiều không thể bỏ qua
Cùng điểm qua những bài thơ của Nguyễn Quang Thiều hay và nổi bật nhất trong suốt sự nghiệp sáng tác:
1/ Tiếng vọng
Con chim sẻ nhỏ chết rồiChết trong đêm cơn bão về gần sángĐêm ấy tôi nằm trong chăn nghe cánh chim đập cửaSự ấm áp gối chăn đã giữ chặt tôiVà tôi ngủ ngon lành đến lúc bão vơi.Chiếc tổ cũ trong ống tre đầu nhà chiều gió húKhông còn nghe tiếng cánh chim vềVà tiếng hót mỗi sớm mai trong vắt.Nó chết trước cửa nhà tôi lạnh ngắtMột con mèo hàng xóm lại tha điNó để lại trong tổ những quả trứngNhững con chim non mãi mãi chẳng ra đời.
Đêm đêm tôi vừa chợp mắtCánh cửa lại rung lên tiếng đập cánhNhững quả trứng lại lăn vào giấc ngủTiếng lăn như đá lở trên ngàn.
Lời bình:
Tiếng vọng là tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Quang Thiều thể hiện khám phá sự tương phản giữa quá khứ và hiện tại, giữa những tiếng vọng của ký ức và sự thật nghiệt ngã của thực tại. Qua từng câu chữ, Nguyễn Quang Thiều khéo léo gợi lên nỗi buồn sâu lắng về sự biến đổi của thời gian và con người.
2/ Sông Đáy
Sông Đáy chảy vào đời tôiNhư mẹ tôi gánh nặng rẽ vào ngõ sau mỗi buổi chiều đi làm về vất vảTôi dụi mặt vào lưng người đẫm mồ hôi mát một mảnh sông đêmNăm tháng sống xa quê tôi như người bước hụtCơn mơ vang lên tiếng cá quẫy tuột câu như một tiếng nấcÂm thầm vỡ trong tôi, âm thầm vỡ cuối nguồnTỏa mát xuống cơn đau tôi là tóc mẹ bến mòn đứng đợiMột cây ngô cuối vụ khô gầySuốt đời buồn trong tiếng lá reo.
Những chiều xa quê tôi mong dòng sông dâng lên ngang trời cho tôi được nhìn thấyCho đôi mắt nhớ thương của tôi như hai hốc đất ven bờ, nơi những chú bống đến làm tổ được giàn dụa nước mưa sông.
Sông Đáy ơi! chiều nay tôi trở lạiNhững cánh buồm cổ tích đã bay xa về một niềm tức tưởiEm đã mang đôi môi màu dâu chín sang đò một ngày sông vắng nướcTôi chi gặp những bẹ ngô trắng trên bãiTôi nhớ áo em tuột rơi trên bến kín một trăng xưa.
Sông Đáy ơi, sông Đáy ơi…chiều nay tôi trở lạiMẹ tôi đã già như cát bên bờÔi mùi cát khô, mùi tóc mẹ tôiTôi quì xuống vốc cát ấp vào mặtTôi khóc.Cát từ mặt tôi chảy xuống dòng dòng.
Lời bình:
Nguyễn Quang Thiều vẽ lên hình ảnh con sông quê hương với những dòng chảy bất tận của cuộc đời. Hình ảnh sông Đáy trở thành biểu tượng của nỗi nhớ, của sự gắn bó mãnh liệt với nguồn cội và ký ức về tuổi thơ. Đây là một trong các bài thơ thể hiện rõ phong cách sáng tác của Nguyễn Quang Thiều nhất.
Sông Đáy
3/ Những người đàn bà gánh nước sông
Những ngón chân xương xẩu, móng dài và đen toẽ ra như móng chân gà máiĐã năm năm, mười lăm năm, ba mươi năm và nửa đời tôi thấyNhững người đàn bà xuống gánh nước sông
Những bối tóc vỡ xối xả trên lưng áo mềm và ướtMột bàn tay họ bám vào đầu đòn gánh bé bỏng chơi vơiBàn tay kia bám vào mây trắng
Sông gục mặt vào bờ đất lần điNhững người đàn ông mang cần câu và cơn mơ biển ra khỏi nhà lặng lẽNhững con cá thiêng quay mặt khócNhững chiếc phao ngô chết nổiNhững người đàn ông giận dữ, buồn bã và bỏ đi
Đã năm năm, mười lăm năm, ba mươi lăm và nửa đời tôi thấySau những người đàn bà gánh nước sông là lũ trẻ cởi truồngChạy theo mẹ và lớn lênCon gái lại đặt đòn gánh lên vai và xuống bếnCon trai lại vác cần câu và cơn mơ biển ra khỏi nhà lặng lẽVà cá thiêng lại quay mặt khócTrước những lưỡi câu ngơ ngác lộ mồi.
Lời bình:
Hình ảnh những người phụ nữ tảo tần bên dòng sông hiện lên đầy cảm động, tượng trưng cho sự hy sinh âm thầm, bền bỉ. Qua bài thơ, tác giả tôn vinh vẻ đẹp của sự chịu đựng và lòng kiên nhẫn trong cuộc sống mưu sinh.
4/ Những ngôi sao
Ta không thể nuôi nhau bằng những ánh sao trờiAnh nói vậy xin em đừng khócNhững ngọn tóc em đang đổ xuống ngực anhNhư những rễ cây bò buồn trong sỏi đá
Đêm nay là đêm thứ bao nhiêu rồi ta chẳng còn biết nữaTa ôm nhau ngồi thở trước sao trờiNhững ngôi sao tuyệt vời nhưng anh không tới đượcChẳng bao giờ anh hái được cho em
Anh đã gọi em về, không nỡ để em điEm non bấy đau trong từng sợ hãiEm tựa vào anh, anh tựa vào cay đắngTrái đất tựa vào những tinh tú thẳm xa
Đêm hoang sơ chỉ có đôi taKhông cơm áo cửa nhà ngồi ôm nhau run rẩyTa sẽ bắt đầu điều gì khi bình minh thức dậyĐi về phía biển khơi hay trở lại rừng
Trái đất đang ở đâu đêm nay một triệu năm về trướcHay của triệu năm sau gió bụi, mây vàngVà ta nữa khổ đau cùng hạnh phúcTa là hai kẻ cuối cùng hay hai kẻ đầu tiên
Đêm nay là đêm thứ bao nhiêu rồi ta chẳng còn biết nữaTa như hai đứa trẻ non mềm vừa mới sinh raVới hơi thở của người vừa ốm dậyTa ôm nhau ngước mắt gọi sao trời.
Lời bình:
Trong bài thơ này, Nguyễn Quang Thiều dùng hình ảnh những ngôi sao lấp lánh để nói về những hy vọng, ước mơ lặng lẽ nhưng mãnh liệt trong lòng người. Ánh sáng của những ngôi sao tượng trưng cho niềm tin và khát vọng vượt qua thử thách.
Nếu bạn còn thắc mắc Nguyễn Quang Thiều là tác giả của bài thơ nào thì Những ngôi sao là câu trả lời số 1.
5/ Thư gửi mẹ
Thưa mẹ!Con về với mẹ đâyNhững ngọn gió thổi qua vườn cuối hạLá xôn xao những cánh thư thầm
Chiến tranh đã tắt cuối con đườngCau vẫn rụng vào những chiều thương nhớBầy sẻ nâu đã bao mùa sinh nởCon đã về, mẹ có thấy con không
Cỏ đã lên mầm trên những hố bomÔi Tổ quốc lại một lần đứng dậyGió thổi suốt bốn nghìn năm và mẹNước mắt đầy trên những vết nhăn
Con đã về với mẹ, chiều nayMà mẹ không nhìn thấyCon mèo thay con thức cùng với mẹLặng im theo bóng mẹ lưng còng
Chiến tranh qua rồi và mãi mãi con tinCon ngủ quên dưới cánh rừng lá bạcKhi gió thổi là con tỉnh giấcTheo đường gió con về ngắm mẹ sau lưng
Viên bi tròn vẫn lăn mãi qua sânCần câu cũ buông vào từng kỷ niệmCánh diều giấy trẻ con làng lại thảTiếng sáo trăng tìm đến ngõ nhà mình
Con đã về rón rén bước chânNhư thủa nhỏ để oà trong nức nởCon đã về mẹ bớt ho mẹ nhéBông hoa đèn lại nở sáng trong đêm
Có tiếng gà gọi mẹ góc vườn xaCon vẫn thế hò reo chùm khế ngọtCau lại trổ mẹ ơi cau sẽ bổTrong cơn mê tiếng trẻ nói vang nhà
Chiến tranh qua rồi và mãi mãi con tinCon không chết, con chỉ không lớn nữaVà con sống suốt đời mười tám tuổiNhư buổi chiều chào mẹ con đi
Con đã vào đến bếp nhà taNgồi bên mẹ xoè tay hơ trước lửaNiêu tép mẹ kho suốt đời không thể nguộiCơm đang cười mẹ có thấy con không
Đũa vẫn so thừa cả những bữa cơm đôngCánh cửa cũ chần chừ đêm gió lạMẹ ơi mẹ, mẹ đừng ngồi khuya quáMẹ đừng ngồi vấn tóc mãi trong đêm
Những quả khế vàng rụng kín cả mùa thuMẹ thêu áo buổi chiều ra quét ngõChim khách kêu rung từng chân tóc mẹCon đã về mẹ có bớt ho đêm
Con đã về trong tiếng sấm tháng TưHoa gạo đỏ con cười trong tiếng gióCon đã về trong mùa gặt háiCơm mới thơm như con đứng cười thầm
Con đã về lửa tí tách trong rơmSoi mặt mẹ tự hào và thương nhớCon đã về khi làng vui đón TếtHoa đào xoè những chúm môi thơm
Chiến tranh qua rồi và mãi mãi mẹ ơiĐồng đội con trở về với thư con viết dởÔi lá thư chỉ một câu gọi mẹLà lá thư dài nhất ở trên đời
Lời bình:
Là một bức thư đầy cảm xúc, bài thơ là lời tri ân, lời nhắn nhủ của người con dành cho mẹ. Qua từng dòng thơ, người đọc cảm nhận được sự yêu thương, lòng kính trọng và nỗi niềm khắc khoải của người con khi nghĩ về người mẹ tần tảo, hi sinh cả cuộc đời.
6/ Đố ai tìm thấy tôi ở đây
Chiếc xe màu xanh sau mưaĐến trước ngày tôi sinh
Cậu bé chạy trong ban maiXuyên qua dòng thác ánh sángKiêu hãnh và đẹp hơn sự nẩy mầmChưa đến giờ bị phủ ngập bóng tối
Chiếc xe, đóa hoa biếcCậu bé không nhận raNhững bông cát đằng trôi trong buổi trưaTheo một hơi thở dịu dàng nhất thế gianVà đôi mắt đẹp hơn hồ nước trên núi cao
Sao không lại gần nữa.Gần nữa. Và gần nữaVừa chạy tìm chỗ nấpVừa cố ý nói: “đố ai tìm thấy tôi ở đây”
Cô bé Hạnh Nguyên mỉm cườiNgắm người đàn bà và người đàn ôngSẽ sinh ra côĐang chạy trốnVừa chạy vừa ngoái lại nói:“đố ai tìm thấy tôi ở đây”
Lời bình:
Trong các bài thơ của Nguyễn Quang Thiều Đố ai tìm thấy tôi ở đây mang âm hưởng của sự lạc lõng và cô đơn giữa cuộc đời. Tác giả gợi lên hình ảnh một con người đang tìm kiếm chính mình trong sự hỗn loạn của thế giới xung quanh. Đây là cuộc hành trình nội tâm đầy day dứt nhưng cũng mang ý nghĩa sâu sắc về sự tự nhận thức.
7/ Âm nhạc
Những chiếc kèn bụi bặm và méo mó là của conNhững chiếc trống da mặt đã bơ phờ là của conNhững chiếc nhị còng lưng từ năm một tuổi là của conTất cả dâng lên thẳm xa, mê đắmMẹ ơi, con nhìn thấy bà nội con sau khói mỉm cười
Cỗ xe tang trôi mãi vào cơn mêNhững con rồng gỗ vảy vàng bay lên trong tiếng kèn, tiếng trốngCon nhón gót, cỏ may biền biệt trắngCó ai khẽ khàng bế mãi con lên
Con muốn lẩn vào khăn áo đám ma quêCon muốn đắp lên cơn ho của con tàn hương thơm và ấmCon nhìn thấy bà nội mặc áo tơ tằm ngồi giữa ngàn ngọn nếnBà rót một bình nước mưa trong để đợi con về
Chiếc xe tang rực rỡ – cái đồ chơi của conCon đang mê mải chơi, mẹ có nghe thấy không, con đang cười khúc khíchNỗi cô đơn và con là hai đứa trẻ chán mọi trò dụ dỗChúng đuổi nhau dưới vòm cong của cỗ xe tangChúng con bay theo những lá cờ đuôi nheo và những lá phướnVề gò đất cuối làng ta trong tiếng hát cầu hônNơi con sẽ mặc áo lụa vàng ngủ trên một lá trầu cay thơm ngátNhưng nơi ấy chẳng bao giờ mẹ rửa mặt được cho con
Con yêu những chiếc kèn, những chiếc trống và những chiếc nhị kia thổn thứcTất cả cũng yêu con buồn bã, lo âuGiai điệu cuối cùng của tình yêu này ngân lên và khẽ khàng đặt con vào mặt đấtRồi dắt con theo con đường hoa cỏ may nở trắngTrở về nhà mẹ rửa mặt cho con
Lời bình:
Âm nhạc trong bài thơ trở thành nguồn cảm hứng và cứu rỗi tinh thần. Nguyễn Quang Thiều vẽ lên một không gian âm nhạc có khả năng dẫn dắt con người qua những cảm xúc phức tạp, từ niềm vui đến nỗi buồn, từ khát vọng đến tuyệt vọng.
Âm nhạc
8/ Với em
Em ơi! Anh đã trở vềChim ri gọi bạn chân đê cuối chiềuMây trời chín một màu rêuCánh chim khoả gió chia đều mênh môngAnh về một phía bờ sôngLòng đầy thương nhớ mà không gọi đò
Tóc em đã sớm màu troVầng trăng sớm khuyết, cơn ho sớm giàMỗi canh vỡ mấy tiếng gàCơn mơ dù thấy vẫn là hư khôngSớm xuân lẫn với chiều đôngEm mang phận gái qua đồng cỏ mayAnh về khói súng còn cayCánh rừng bom cháy tàn bay đến giờ
Em ơi! Anh đã trở vềCỏ xưa cất giữ lời thề thuở xưaAnh về gọi dưới cơn mưaTên em từ thuở tóc vừa ngang lưngHoa bìm cuối giậu rưng rưngAi mang hương bưởi ngập ngừng đi xaBàn tay vắng tóc vỡ oàBàn chân vắng lối dấu nhoà thời gianAnh về và gió mang mangThổi từ bờ sớm, thổi sang bến chiềuTình anh như một cánh diềuBay lên với cả những điều khổ đauAnh về hoá một mùa cauMôi em thắm lại trên màu cách xaMột ngày có nhớ tình taHãy như núi nhớ mây xa cuối trời
Em ơi! Mai có ru hờiĐừng ru ngược lại cái thời chiến tranhHãy ru về cỏ xanh xanhRu mùa xuân với muôn nhành chồi tơRu cười trong mỗi cơn mơRu đò vui khách đôi bờ sông quêRu cò về trắng chân đêRu người với những lời thề trăm năm
Em ơi! Anh đã trở vềTrăng thanh chảy mát bốn bề đêm thanhNếu em còn có yêu anhXin yêu người ấy để thành lứa đôiLòng anh hoá đoá mây trờiBay trong tiếng hát con người thương nhau
Lời bình:
Tác phẩm của Nguyễn Quang Thiều là bài thơ tình yêu nhẹ nhàng nhưng đầy sâu lắng. Qua từng câu chữ, Nguyễn Quang Thiều bộc lộ tình cảm chân thành, gắn bó với người yêu. Những tình cảm ấy không chỉ là sự lãng mạn mà còn chứa đựng sự sẻ chia, đồng cảm trong cuộc sống.
9/ Bàn tay của thời gian
Nàng ra đi như ngọn xuân cuối cùngkhuất sau hàng cây giăng những tổ chim đầy trứngGiọng nói hôm qua còn tuyệt vọng trước bức tường im lặngvà một người im lặng hơn đứng cuối con đường
Bước chân nhẹ dần và nàng trở lạingày thanh xuân lần thứ nhất của nàngHoa tường vi trên tường nở rộMột con sơn ca rũ say trong tiếng hót chính mình
Đấy là ngày cây sinh hạ tất cả những chiếc lávà dòng hoa từ ruột gỗ tuôn chảy ra không ngừngĐấy là ngày lũ trẻ thôn quê lấy những viên sỏi trắngBày một trò chơi xưa ở giữa hai người
Và mùa hạ đổ về cơn lũ khổng lồ ánh sángNhững chiếc tổ tung lên trời ngàn vạn cánh chimMột bàn tay vô hình xoay khẽ thời gian làm hai người biến mấtTrên cánh đồng lấp lánh nước và hoa
Lời bình:
Bài thơ sử dụng hình ảnh “bàn tay của thời gian” như một biểu tượng cho sự biến đổi không ngừng của cuộc đời. Thời gian chảy trôi, mang theo cả những kỷ niệm và sự đổi thay, nhưng cũng chính bàn tay ấy ghi dấu những điều quý giá mà con người lưu giữ trong trái tim.
10/ Đôi bờ
“Lý con sáo” đưa tôi qua sông HậuĐể con phà trên sóng đi nghiêngTrời bên ấy như em nâng vạt áoĐừng khóc mà, đừng khóc, gió lo âu.
Bao dìu dặt Tây Đô giờ vắng lặngChỉ bến bờ em đứng cứ nhoài theoKhông phải sóng đẩy chúng mình xa cáchBởi vì sông đã thế có hai bờ
Anh lênh đênh, nhưng anh không trôi nổiKhông thể để đôi bờ xói lở về nhauAnh không thể buộc đò vào hai bếnNên suốt đời goá bụa bến bên em.
Lời bình:
Hai bờ sông trong bài thơ không chỉ là khoảng cách vật lý mà còn là ẩn dụ cho sự chia cách trong lòng người. Nguyễn Quang Thiều khai thác khía cạnh tinh thần của sự xa cách, làm nổi bật cảm giác thiếu vắng, mong chờ và khao khát đoàn tụ.
11/ Bây giờ đang cuối mùa đông
Bây giờ đang cuối mùa đôngLàng bao cô gái lấy chồng đi xaChút chiều hoe nắng ngõ nhàTôi đi, tôi đứng để mà vu vơ.
Bây giờ lấm tấm lộc mơLưa thưa lộc khế, lơ thơ lộc đàoTình tôi có chút lộc nàoNảy xanh qua tiếng thét gào bão mưa.
Bây giờ cải đã thành dưaLàng bao cô gái cũng vừa lớn lênRa đường gặp tiếng xưng emĐêm về tôi với ngọn đèn nhìn nhau.
Thế rồi ngày tháng qua mauCho con tằm nhả tơ màu nắng sôngThế rồi lại đến cuối đôngLàng bao cô gái lấy chồng, còn tôi…
Lời bình:
Bây giờ đang cuối mùa đông là một trong những bài thơ hay của Nguyễn Quang Thiều không thể bỏ qua. Mùa đông cuối cùng trong bài thơ là hình ảnh tượng trưng cho sự già cỗi, tàn lụi, nhưng cũng chứa đựng một niềm hy vọng về sự tái sinh khi mùa xuân đến. Tác giả diễn tả cảm xúc của con người khi đối diện với sự đổi thay của tự nhiên và cả những biến động trong cuộc đời.
12/ Bên ngoài cửa sổ
Chúng ta không bao giờ trở lại khu vườn ấyVà căn phòng sau đêm hộiCon đường những ngọn gió tháng Tám thì thầmĐi qua nơi chúng ta suốt buổi tối dày vò
Tất cả những căn phòng đã đóng cửaChìa khóa đã nằm trong tay người khácChúng ta không còn lý do nào ở lạiNhững bước chân cuối cùng trong bóng tối hành lang
Và cỗ xe tam mã thời gian chở anh điXa mãi ngôi nhà dưới những vòm cây thẫm tốiChúng ta không bao giờ trở lại khu vườn nhưng bóng chúng ta đau khổVẫn đè nặng giấc ngủ của những người mới đến
Và đêm ấy trong những căn phòng xa cách như sự sống và cái chếtChúng ta kiệt sức trong chăn chiếu tàn lụiNhưng một ngôi sao xa xôi bên ngoài ô cửaSuốt đêm không hề tuyệt vọng đợi chúng ta thức dậy.
Lời bình:
Cửa sổ là ranh giới giữa thế giới bên trong và bên ngoài, là nơi con người chiêm nghiệm về cuộc sống. Bài thơ mang tính chiêm nghiệm, khiến người đọc suy nghĩ về những gì ta quan sát từ bên ngoài và cách chúng tác động đến thế giới nội tâm.
Bên ngoài cửa sổ
13/ Bóng tối
Bóng tối nuốt chửng dòng chảy mọi con sôngTôi sợ hãi bởi ý nghĩ nàyChúng ta mang cảm giác bị xóa mấtkhỏi thế gian trong sự lãng quên
Nhưng không phải lãng quên mà sự lặng imChúng ta từng hoảng loạn và bỏ chạyTừ nơi chốn cuối cùng ngước lên và thấynhững cái cây vút thẳng, câm lặng ý chí vĩnh hằng
Với những bước chân trong nghi lễ trọng đạiTôi bước tới cái cây đời sốngMọc vượt qua bóng tốiTán lá vĩ đại tỏa sáng
Chúng ta ngỡ bóng tối chứa đầy vũ trụThực ra chỉ mỏng như màng mắt người mùVà chỉ cần bước thêm một bướcChúng ta sẽ sáng lên sau những hãi hùng.
Lời bình:
Bóng tối trong bài thơ không chỉ là khía cạnh vật lý mà còn là sự biểu hiện của những nỗi đau, nỗi sợ hãi và sự vô định. Nguyễn Quang Thiều tạo nên một không gian mờ ảo, nơi con người phải đối diện với những bóng ma của chính mình, để tìm ra ánh sáng trong tâm hồn.
14/ Chiếc gương
Không thể tìm lại trong chiếc gương cũ gương mặt xưa của mìnhMọi chiếc gương không mang ký ức.Một người đàn bà khác xấu xí và kỳ dịgiờ nhảy múa trên gương mặt nàng.
Không mang theo ký ức, những chiếc gươngluôn chứa đầy hiện tại chân thực nhưng ác độc và đau đớnvà gương mặt xấu xí, kỳ dị không ngừng nhảy múa,không ngừng nhạo báng quá khứ của mình.
Nàng đập vỡ chiếc gương thành trăm mảnh trong cơn thù hậnVẫn không tìm lại được dù một mẩu quá khứVà một trăm người đàn bà xấu xí và kỳ dị được sinh raVới trái tim giá băng trong bóng đêm nhảy múa.
Rồi một đêm nàng thức dậy lặng im ngắm nhìn hiện tại của mìnhThấy người đàn bà kỳ dị và xấu xí trong gương ngừng nhảy múaSự thù hận trong nàng tan biếnNgười đàn bà độc ác trong gương giờ nức nở nhìn nàng.
Từng bước và từng bước, nàng đến gần người đàn bà xấu xí và giá lạnhMôi nàng thốt lên tiếng của yêu thươngNgay lúc đó nàng nhận ra trên gương mặt người đàn bà kỳ dịGương mặt xưa của mình lộng lẫy hiện ra.
Lời bình:
Gương soi trong bài thơ trở thành biểu tượng của sự tự phản chiếu, tự nhận thức. Con người không chỉ nhìn thấy hình ảnh bề ngoài mà còn khám phá chiều sâu tâm hồn mình qua tấm gương, nơi những gì chưa từng được thổ lộ được phản ánh một cách chân thực nhất.
15/ Danh phận
Chúng ta lại tìm đến nhau trong buổi tối với những nghi lễ đáng nguyền rủaTiếng rống vang của chúng ta hồi phục ký ức tự doThời khắc nào bầu trời cũng chứa đầy ánh sángNhưng có bao kẻ không có thói quen với ý nghĩ ấy
Đêm đêm giấc ngủ chúng ta nở bất tận những cánh đồng hoa vàngKhông có ai, kể c ả ma quỉ, có quyền săn đuổi những giấc mơNhưng quanh ngôi nhà chúng ta vẫn những tiếng la óCủa những kẻ bị mù bởi chính ánh sáng
Và trên những ô kính mờ bụi của ngôi nhà, đôi lúcTreo đầy những mặt nạ biết nóiĐấy là điều chúng ta đau đớnBởi chúng không làm thế nào để thay đổi những âm tiết
Chúng ta đã có những khoảng khắcquên mất mình trong đám đôngVà nhiều lúc chúng ta bị đánh tráo dịu dàngVới những kẻ bên cạnh
Trong giấc ngủ đêm đêm, chúng tachạy trốn khỏi ngôi nhà, đi mãi trên cánh đồng hoa vàngNhưng danh phận của kiếp người chúng ta đang sốngNém chúng ta trở lại điểm ban đầu.
Lời bình:
Danh phận trong bài thơ không chỉ là cái tên hay vị trí xã hội, mà là giá trị con người tự xây dựng qua hành trình sống. Tác giả đặt câu hỏi về ý nghĩa thực sự của danh phận, khơi gợi suy nghĩ về trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với bản thân và cộng đồng.
16/ Mái tóc mẹ
Có sợi tóc của Mẹ đêm qua vừa rụng xuốngMột khoảng thời gian của Người lặng lẽ ra điTa hiểu lắm rồi một ngày sẽ đếnTrái tim ta buốt giá âm thầm
Xin dằn vặt trong ta đừng tránh tiếngHãy gọi ta về thuở ấy ngây thơTa đã đổi lấy đôi que kẹo kéoBằng những sợi tóc của Người rụng xuống đêm đêm
Ôi có phải những lần ta ngang ngượcNhững lần ta làm trái lời NgườiNhững lần ấy tựa cơn gió lạnhThổi vào tóc người như gió thổi vào cây
Một ngày mai ta biết ngủ nơi đâuTa biết thở bằng gì khi xa hương tóc mẹNỗi buồn ta – mặt đất không cây láTa sẽ bị cô đơn, ta sẽ bị xói mòn
Cho ta đi đôi giày tết bằng hoa buổi sớmRón rén về bên giấc ngủ của NgườiLòng nhẹ nhõm mây bay ta nằm vào hồi hộpNơi có sợi tóc của Người vừa mới ra đi
Lời bình:
Hình ảnh mái tóc của mẹ gợi lên sự hy sinh và tình yêu vô điều kiện mà người mẹ dành cho con. Từng sợi tóc bạc dần theo năm tháng không chỉ là dấu vết của thời gian mà còn là minh chứng cho những khó khăn, vất vả mà mẹ đã trải qua để nuôi dưỡng con cái trưởng thành.
17/ Cánh buồm
Thị xã hỡi, đêm mất điệnBóng tối đổ xuống như tóc người đàn bà góa bụaTrong bóng tốiMặt người nhòa vào mặt câyNhòa vào mặt con mèoNhòa vào mặt bàn, mặt ghếBóng tối miên man xóa đi tất cảNhững gì tôi quen nhìnTôi tìm emEm héo quắt và đắng cayEm bới tìm chi trong mái tóc dàyNơi có nhiều sợi bạc.Thị xã hỡi, đêm mất điệnCó ai đó kêu lênCó ai đó cười sằng sặcCó kẻ lấy đêm che nửa phần suồng sãNửa phần kia làm đom đóm lập lòe.Không ai nhìn rõ aiTôi cũng không nhìn rõ tôiChỉ tiếng nói nổi lên như từng chùm tăm cáAi ném xuống cuối trời một vầng trăng cuối thángÔi chiếc lưỡi câu mơ mộngNửa đời tôi chót cắn câuTrong tiếng thở dài như dòng sông cạnTrong tiếng ho như con đường xócTôi đi tìm emEm nằm nghiêng trong đêmNhư con thuyền cô đơn nép mình bên bến cátTôi cởi áo mình ra căng một cánh buồm.
Lời bình:
Cánh buồm trong bài thơ tượng trưng cho ước mơ và khát vọng vươn xa của con người. Nguyễn Quang Thiều gợi lên hình ảnh cánh buồm căng gió, mang theo niềm tin vào những chân trời mới, nơi hy vọng và tự do hòa quyện.
Cánh buồm
18/ Tha phương
XaXa ngơ ngác con đườngNgười đi, người đi, người đi. Vừa bước vừa vấpTa khóc trong cỏ gaiTa khóc trong rơm rạTa khóc thành rêu.
XaXa nhoi nhói con đườngAi sẽ gọi người, ai sẽ dắt người, ai sẽ thay áo cho ngườiTa đau như dễ đứtTa buồn như chó ốm.
Quê hươngKhuất khuất sau mâyQuê hương âm âm trong gióTa không thể dâng tay gạt hết mưa chiềuĐể nhìn cho tỏ mặt.
Chỉ mùi khói phân trâu khô bên đường bén lửaNgăn ngắt đắng vào giấc ngủ kẻ tha phương.
Lời bình:
Bài thơ là nỗi lòng của người xa xứ, mang theo nỗi nhớ quê hương, nguồn cội. Nguyễn Quang Thiều khắc họa cảm giác cô đơn, lạc lõng khi phải sống xa quê nhà, đồng thời cũng bày tỏ khát vọng được trở về và đoàn tụ với những giá trị thân thuộc.
19/ Làng quê
Đêm nay là đêm thứ bao nhiêuChúng tôi chẳng còn nhớ nữaChúng tôi nghỉ ven đường ra mặt trậnTiếng dế kêu trong cỏ bơ phờCuối trời dong lên một mảnh trăng đầu thángVà bắt đầu tiếng gió thổi tìm cây
Và bắt đầu chúng tôi nhớ làng quêCon đường nhỏ chạy mòn cùng kỷ niệmTiếng chó thức vọng về từ ngõ vắngBông hoa đèn khe khẽ nở trong mơ
Làng quê ơiChúng tôi đã sinh raSau những cơn đau của mẹChúng tôi khóc chào đờiVà mặt trời đến đónHoa nắng xòe trước cửa mẹ đi ra
Chúng tôi lớn ào lên như ngọn gióNhư con sông chảy qua làng mùa mưaMặt trời đến với chúng tôiMưa gió đến với chúng tôiNgười lớn đến với chúng tôiVà tất cảChúng tôi hét vang lên vì hạnh phúcChiếc vành nón lăn tưởng chạm đến chân trời
Chúng tôi lớn lên chẳng cần gấm vócDăm quả cà đủ một bữa cơm ngonNhưng chúng tôi suốt đời cần mặt đấtCần mặt trời cả lúc trong mơMặt đất của chúng tôi ai nào giữ đượcChúng tôi đuổi nhau ngang dọc cánh đồngMùa gặt mới chim gáy về gại ổTiếng mùa màng lũ trẻ rập rình ngheChúng tôi chạy tháng Mười thơm gốc rạVà hát vang khúc hát gọi mặt trời
Chúng tôi nằm trên lưng trâu mơ ngủSông rì rào hát dưới chân đêBụi tầm xuân chim sẻ đồng xây tổCỏ may như chỉ đợi khách qua đườngSông xanh quá và chúng tôi trẻ quáNhững cánh buồm mơ mộng bay lên
Chúng tôi ùa xuống sông những mùa hè nóng bỏngSông run người ôm lấy trẻ conCon sông quê dịu dàng, dữ dộiTu hú sang sông trên những chuyến đòCây đa cổ vặn mình bám vào đất cũPhù sa hồng lấm tấm chân chimChúng tôi hét hò dội đôi bờ sóng vỗCon hến nằm mép sóng lắng ngheChúng tôi té lên trời nước mátThay lời sông hát gọi mặt trời
Làng quê trong tôi đêm nay trăn trởKỷ niệm mang tiếng chim đất nung thổi mãi không ngừngLàng lại thức đêm đêm đèn hạt đỗLàng nằm nghiêng về phía chúng tôi đi
Sau phút nghỉ ven đường chúng tôi lại hành quânMặt trời mọc đầu hàng quânMặt trời lặn cuối hàng quânChúng tôi nhớ mặt trời như nhớ mẹTháng Tư ơi, hoa gạo cháy ngang trờiChim sáo bên sông bay về dự hộiHoa lan thơm tôn kính cuối sân chùaChúng tôi nhớ nao lòng mùa hạTiếng ve nào trong túi kêu ranBình đổ dế nằm chờ bên vệ cỏChiếc cần câu gác bếp bóng đen rồiChúng tôi xa làngChúng tôi đi đánh giặcCổng ngõ tre vẫn đợi chúng tôi vềChúng tôi không còn là trẻ conChúng tôi vụt thành người línhKhi một vùng trời Tổ quốc súng gầm lênChúng tôi khoác ba lô và chào mẹNắng gắt gao tháng Tám trên đồngGạo âm ấm trong bao màu cỏ úa…Chúng tôi đi đến mọi miền có giặcBóng mẹ trùm lồng lộng bóng làng quê.
Lời bình:
Hình ảnh làng quê trong thơ Nguyễn Quang Thiều là biểu tượng của sự bình yên, nơi lưu giữ những giá trị truyền thống và ký ức tuổi thơ. Tác giả thể hiện tình yêu sâu đậm với quê hương, nơi luôn là điểm tựa tinh thần vững chắc trong cuộc đời mỗi con người.
20/ Khoảng bình yên trong lòng đất
Chúng tôi trở về căn cứTheo con đường của những người trinh sátNgọn cỏ khuya sương xuống đầm đìaĐêm nay chúng tôi lọt vào căn cứ địchVạch sơ đồ cho trận đánh đêm mai
Đồng đội đón chúng tôi bằng cái ôm siết chặtMấy gói thuốc láMấy phong lương khôChuẩn bị để liên hoanNhưng bây giờ không ai hát đượcNgười đội trưởng của chúng tôi vẫn chẳng thấy về
Anh rút ra hướng nào chúng tôi không rõChỉ thấy phía tây căn cứ lính dù đạn giặc gầm lênTiếng chó sủa và tiếng gào lũ giặcChúng tôi như có lửa đốt trong lòng
Cả đại đội ngồi im không ngủSao đổi ngôi trời sắp sáng mất rồiLệnh đại đội trưởng trong đêm trầm lặngChúng tôi tan vào bóng đêmChúng tôi đi tìm anh
Anh ở đâu người đội trưởng thương yêuDáng chắc nịch ăn cơm thường gõ bátAnh thích hát đến mê người quan họBàn tay thô chật chội múa trong hầm
Anh ở đâu người anh cả thương yêuBa mươi tuổi vẫn chưa lần hò hẹnBa mươi tuổi nhớ nhà thường lặng lẽĐi vào rừng ngơ ngác với từng cây
Anh ở đâu người trinh sát kiên ganBảy vết thương trên người, anh chẳng biếtGiặc bắt được anh sau hàng rào dây thépĐến nửa đêm lặng lẽ thấy anh về
Anh cười nhoẻn và đi tìm nước uốngRồi để giày ngủ một giấc bình yênSáng dậy sớm anh đi mò cá suốiThương đồng đội mình sốt rét nấu canh chua
Chúng tôi đi tìm anh theo con đường của những người trinh sátĐêm thì dày, rừng rộng quá, rừng ơiĐất ơi đất, mách chúng tôi được biếtBàn chân anh đang ở nơi nào
Chúng tôi tìm thấy anh khi trời rạng sángAnh đang ngồi im lặng tựa vào câyChúng tôi chạy về phía anh quên trên đầu trời đã sángCăn cứ lính dù trước mặt hiện ra
Chúng tôi gọi anh, sao anh chẳng đápHay đêm qua anh mệt quá ngủ quênAnh ngồi tựa gốc cây như đọc sáchTay vẫn ôm khẩu súng trong lòng
Chúng tôi gọi anh, sao anh chẳng đápHay là anh quên hết chúng tôi rồiMôi anh đọng nụ cười ba chục tuổiNắng lên rồi xoè cánh trước ngực anh
Chúng tôi cúi đầu, cắn răng kìm tiếng khócNước mắt lăn trên má tựa dòng gangCây rừng run lên trút lá trên cànhPhủ lên người anh êm ả
Khẩu súng cũng phải kìm tiếng nấcĐể đêm nay súng sẽ gọi tên anhAnh ngồi đó toả một vùng êm ảCó con chim dậy muộn hát ven rừng
Chúng tôi lặng lẽ và hối hảChôn anh vào lòng đất quê hươngMộ của anh không thể nào đắp nổiPhải xoá đi mọi dấu vết nơi nàyPhải xoá đi để bảo toàn bí mậtKhông chỉ cho một đoàn quân mà cho cả chiến trườngKhông chỉ cho trận đánh đêm nay mà cho toàn chiến dịchChúng tôi phải giấu vào lòng nỗi đau
Anh đã sống một cuộc đời thanh thảnVà đã chết trước súng thù thanh thảnNhư vầng trăng mọc muộn mé rừng
Anh chẳng muốn đồng đội mình đau đớnAnh chẳng muốn mặt đất này đau đớnNên anh giấu trong người bao vết đạn
Tựa cây rừng lặng lẽ anh điVà anh mang vào đất khoảng bình yênCâu quan họ hát trong hầm chật chộiNhững buổi sáng đi mò cá suốiĐêm tựa vách hầm hút thuốc nhớ làng quê
Anh mang vào lòng đất khoảng bình yênCủa những lá thư viết về cho mẹVà tiếng gọi cuối cùng khi nhắm mắtĐôi môi dày run rẩy… mẹ… ơi…
Rồi mai đây trên mảnh đất nàyRừng sẽ xoá những gót giày xâm lượcSuối sẽ chảy giữa hai bờ hoa trắngNhững bầy chim xây tổ hót vang rừng
Rồi mai đây người sẽ đến dựng nhàSẽ sinh nở sẽ mỗi chiều nhóm lửaHỡi ngàn tuổi cánh rừng cổ tíchĐêm thì thầm kể chuyện cuộc đời anh
Những đứa trẻ lớn lên và gieo hạtCửa làng buôn mở về phía mặt trờiNổi chiêng trống và đốt trầm làm lễCho mảnh đất này tên gọi: BÌNH YÊN
Lời bình:
Nguyễn Quang Thiều sử dụng hình ảnh đất mẹ như một nơi chứa đựng sự bình yên, nơi con người trở về khi cuộc sống quá nhiều xô bồ. Đất là biểu tượng của sự vĩnh hằng, sự bảo bọc và tình yêu thương vô tận mà con người luôn tìm kiếm.
Lời kết
Thơ Nguyễn Quang Thiều mang nét riêng, vừa quen thuộc vừa mới lạ. Ông là nhà thơ tiên phong với trào lưu hiện đại, là cây viết bay bổng, ưu tư với những phiền muộn của thi ca.
Categories: Thơ theo tác giả
Source: truongcaobaquat.edu.vn