Thơ Lưu Quang Vũ đa dạng chủ đề, từ tình yêu lãng mạn đến tình yêu quê hương đất nước và con người Việt Nam. Dù ra đi khi còn rất trẻ nhưng số lượng các tác phẩm của ông đồ sộ, không thua kém bất cứ nhà thơ cùng thời nào. Để tìm hiểu rõ hơn về những tác phẩm này, hãy cũng Trường THPT Cao Bá Quát theo dõi bài viết sau.
Trọn bộ tác phẩm tiêu biểu của Lưu Quang Vũ
Trong suốt sự nghiệp sáng tác nghệ thuật, Lưu Quang Vũ đã mang đến cho nền văn học Việt Nam một kho tàng tác phẩm đồ sộ, đa dạng thể loại. Dưới đây là tổng hợp những tác phẩm tiêu biểu nhất, giúp tên tuổi Lưu Quang Vũ vang xa:
Thơ
- 1968: Hương cây.
- 1989: Mây trắng của đời tôi.
- 1993: Bầy ong trong đêm sâu.
- 1998: Gửi tới các anh.
- 2008: Di cảo.
- 2008: Những bông hoa không chết.
- Và nhiều bài thơ khác.
Kịch
- 1984: Sống mãi tuổi 17
- 1983: Nàng Sita
- 1985: Hẹn ngày trở lại
- 1984: Nếu anh không đốt lửa
- 1984: Hồn Trương Ba, da hàng thịt
- 1986: Lời thề thứ 9
- 1986: Khoảnh khắc và vô tận
- 1986: Bệnh sĩ
- 1987: Tôi và chúng ta
- 1986: Người tốt nhà số 5
- 1987: Chiếc Ô Công Lý
- 1988: Ông Không Phải Là Bố Tôi
- 1989: Lời nói dối cuối cùng
- 1988: Mùa hạ cuối cùng
Những bài thơ Lưu Quang Vũ nổi bật nhất
Những bài thơ của Lưu Quang Vũ bay bổng, giàu cảm xúc với biết bao trăn trở và khát khao. Dưới đây là tổng hợp các tác phẩm nổi bật nhất trong sự nghiệp ông:
Bài ca trên vỉa hè
Tôi ngồi trên vỉa hèNghe tiếng xe cộ chạy quaMặt trời nóng bỏng
Ánh sáng chói chang
Có người đã đi quaCó người đang đi tớiNhững tiếng cười, tiếng nói
Rơi xuống như những hạt mưa
Tôi nghe được những lời than vãnNhững mơ ước, những khao khátCó những người vội vàng
Có những người đứng lại
Tôi nhìn thấy những khuôn mặtNhững ánh mắt lo lắngCó người đang mơ mộng
Có người đang chờ đợi
Tôi ngồi trên vỉa hèCảm nhận cuộc sống qua từng phútNhững con người, những câu chuyện
Làm nên bản giao hưởng cuộc đời
Tôi không biết mình đang làm gìChỉ biết rằng mình đang sốngTrên vỉa hè của cuộc đờiNghe bài ca của những ngày trôi qua
Lời bình:
Lưu Quang Vũ thể hiện tình yêu và sự gắn bó sâu sắc với đời sống thường nhật của phố phường, nơi mỗi góc phố, vỉa hè đều chất chứa những kỷ niệm và xúc cảm giản dị, chân thực.
Tổng hợp thơ Lưu Quang Vũ hay nhất
Phố ta
Phố của taNhững cây táo nở hoaMùa thu đấyThân cây đang tróc vỏCon đường lát đáNghiêng nghiêng trong sương chiều.
Năm nay cà chua chín sớmTrên quầy hàng đỏ hồngChị thợ may đi lấy chồngChị thợ may goá bụaNăm nay tôi mặc đồ đen.
Bác đưa thư, có thư ai đấy?Bác đưa thư kéo chuôngTi-gôn hoa nhỏRụng đầy trước hiên.
Riêng bác thợ mộc già buồn bãThở khói thuốc lên trờiAnh thợ điện trên mái nhà mắc dâyBà giáo về hưu ngồi dịch sáchDậy cậu con tiếng PhápSuốt ngày chào: bông-dua.
Phố của taPhố nghèo của taNhững giọt nước saTrên cành thánh thótLũ trẻ lên gác thượngThổi bay cao bao bong bóng xà phòng.
Em chờ anh trước cổngCon chim sẻ của anhCon chim sẻ tóc xùCOn chim sẻ của phố taĐừng buồn nữa nháBác thợ mộc nói sai rồiNếu cuộc đời này toàn chuyện xấu xaTại sao cây táo lại nở hoaSao rãnh nước trong veo đến thế?Con chim sẻ tóc xù ơiBác thợ mộc nói sai rồi.
Lời bình:
Bài thơ là một bức tranh sinh động về không gian phố xá Hà Nội, nơi con người sống, yêu thương và trải qua những biến đổi của thời gian.
Tiếng Việt
Tiếng mẹ gọi trong hoàng hôn khói sẫmCánh đồng xa cò trắng rủ nhau vềCó con nghé trên lưng bùn ướt đẫmNghe xạc xào gió thổi giữa cau tre.
Tiếng kéo gỗ nhọc nhằn trên bãi nắngTiếng gọi đò sông vắng bến lau khuyaTiếng lụa xé đau lòng thoi sợi trắngTiếng dập dồn nước lũ xoáy chân đê.
Tiếng cha dặn khi vun cành nhóm lửaKhi hun thuyền, gieo mạ, lúc đưa nôiTiếng mưa dội ào ào trên mái cọNón ai xa thăm thẳm ở bên trời.
“Đá cheo leo trâu trèo trâu trượt…”Đi mòn đàng dứt cỏ đợi người thươngĐây muối mặn gừng cay lòng khế xótTa như chim trong tiếng Việt như rừng.
Chưa chữ viết đã vẹn tròn tiếng nóiVầng trăng cao đêm cá lặn sao mờÔi tiếng Việt như bùn và như lụaÓng tre ngà và mềm mại như tơ.
Tiếng tha thiết, nói thường nghe như hátKể mọi điều bằng ríu rít âm thanhNhư gió nước không thể nào nắm bắtDấu huyền trầm, dấu ngã chênh vênh.
Dấu hỏi dựng suốt ngàn đời lửa cháyMột tiếng vườn rợp bóng lá cành vươnNghe mát lịm ở đầu môi tiếng suốiTiếng heo may gợi nhớ những con đường.
Một đảo nhỏ ngoài khơi nhiều kẻ nhậnVẫn tiếng làng tiếng nước của riêng taTiếng chẳng mất khi Loa thành đã mấtNàng Mỵ Châu quỳ xuống lạy cha già.
Tiếng thao thức lòng trai ôm ngọc sángDưới cát vùi sóng dập chẳng hề nguôiTiếng tủi cực kẻ ăn cầu ngủ quánThành Nguyễn Du vằng vặc nỗi thương đời.
Trái đất rộng giàu sang bao thứ tiếngCao quý thâm trầm rực rỡ vui tươiTiếng Việt rung rinh nhịp đập trái tim ngườiNhư tiếng sáo như dây đàn máu nhỏ.
Buồm lộng sóng xô, mai về trúc nhớPhá cũi lồng vời vợi cánh chim bayTiếng nghẹn ngào như đời mẹ đắng cayTiếng trong trẻo như hồn dân tộc Việt.
Mỗi sớm dậy nghe bốn bề thân thiếtNgười qua đường chung tiếng Việt cùng tôiNhư vị muối chung lòng biển mặnNhư dòng sông thương mến chảy muôn đời.
Ai thuở trước nói những lời thứ nhấtCòn thô sơ như mảnh đá thay rìuĐiều anh nói hôm nay, chiều sẽ tắtAi người sau nói tiếp những lời yêu?
Ai phiêu bạt nơi chân trời góc biểnCó gọi thầm tiếng Việt mỗi đêm khuya?Ai ở phía bên kia cầm súng khácCùng tôi trong tiếng Việt quay về.
Ôi tiếng Việt suốt đời tôi mắc nợQuên nỗi mình quên áo mặc cơm ănTrời xanh quá môi tôi hồi hộp quáTiếng Việt ơi tiếng Việt xót xa tình…
Lời bình:
Lưu Quang Vũ ca ngợi vẻ đẹp của tiếng Việt – thứ ngôn ngữ gắn liền với hồn dân tộc, chứa đựng những giá trị văn hóa, lịch sử và tâm hồn của người Việt.
Hoa tầm xuân
Con đường này xưa có tầm xuân nởDòng sông cũ cánh buồm giăng trắng xóaNay cạn khô trong cỏ dại u buồnNhững đền đài thuở trước đã tan hoang ởNhững chùa cổ chiều mưa rêu ướt lạnhChìm trong đất những chùm hương dĩ vãngTầm xuân ơi hoa chết đã lâu rồiNay ta về lặng lẽ tháng giêng haiEm nhắc chuyện những bông tầm xuân cũGiọng em sáng như một chùm nắng nhỏẤm chiều sương run lạnh của chùa hoangTro phủ lòng anh những trìu mến đã tànEm chẳng biết em vô tư khêu dậyVà gió thổi quanh em, tóc rối.Những bông hoa đã mất vụt bay vềNhư giọt sương run rẩy cạnh đường điNhư hoa vẫn còn hồng trên mặt đấtHoa tìm mùa xuân suốt đời chẳng gặpAnh suốt đời chẳng gặp sắc tầm xuânEm hồn nhiên em chẳng biết anh buồnEm cứ kể về loài hoa bé nhỏNhững chùm hoa nở bừng trong gióNhững chùm hoa ngày cũ chết lâu rồi.
Lời bình:
Với hình ảnh hoa tầm xuân, tác giả nói về sự mong manh và sắc thắm của tình yêu trong bối cảnh cuộc sống đầy biến động, nhưng vẫn luôn đọng lại những ký ức đẹp.
Những bông hoa không chết
Chúng ta ra đi chiến tranh mùa đôngKhói xám phủ những toa tàu mù mịtTờ báo cũ rơi trên chồng gạch ướtNgười bẻ ghi râu bạc đứng im lìm
Chúng ta ra đi chiến tranh mùa đôngTiếng ai hát khuất vào nẻo tốiGió thổi tung những trang sách trên bànCuốn hình học không gian và tập thơ Blốc
17 tuổi lòng ai không hồi hộpKhi ngồi trong rạp hát đợi màn lênTuổi thơ bỏ ta bay mất như chimTiếng bom nổ những khu nhà đổ sụp
Chúng ta ra đi chiến tranh mùa đôngTa kịp biết gì đâuVừa hết trẻ con đã là người línhCô bạn gái cánh tay trần rám nắngNgực phập phồng thở mạnh đến lo âuĐừng nói với ta những lời hào nhoáng về chiến tranhTuổi trẻ ta đã qua bạn bè ta đã chếtTa đã vượt bao đèo cao chót vótBao điều nhà trường chẳng dậy cho taNghĩ lại giễu cười những giấc mộng tuổi thơGiờ trong ta vui buồn đều nín lặngMột thế hệ cứng đi như thỏi sắtNhưng xoáy ngầm vẫn cuộn ở lòng sông
Ta sẽ trở về. Thành phố mùa xuân.Dẫu hàng xóm chẳng nhận ra ta đượcDẫu mẹ già đã trắng phơ tóc bạcBước lên thềm ta sẽ gọi: Mẹ ơi!Qua khổ đau con đã lớn lên rồiMẹ hãy nghỉ ngơi, con sẽ làm mọi việc…
Những bạn bè đã chếtCũng sẽ trở về như những bông hoaCắt xuân trước, tháng Giêng sau lại mọcNhững bông hoa không chết bao giờ.
Lời bình:
Bài thơ khắc họa hình ảnh những bông hoa không bị ràng buộc bởi những giới hạn, biểu trưng cho khát vọng tự do và vượt qua những trở ngại trong cuộc sống.
Chuyện nhỏ bên sông
– Em mới về làm dâu thôn taChuyện cái bến sông này em chả biếtBãi cát lún bao mùa mưa trướcMỗi câu hò gợi một chuyến đò đi.Em biết chăng ngọn cỏ thơm kiaCon nghé ăn vào bỗng nhiên nhớ mẹQuẫy sóng trên sông là con cá mèHay đậu theo bầy là con chim dẽCon tép nhỏ thường kho với khếCon bồ nông trên cát ướt lao xao…Chuyện xóm chuyện nhà em chưa biết đâuTrên bến sông này một chiều năm ấyMẹ đã tiễn cha đi bộ độiTiếng súng đòn Tây ngơ ngác hoàng hônCon rô sục bùn, con vạc kêu sươngCha lội tắt qua dòng nước lạnhMột nắm cơm đùm, một manh áo ráchNgẩng lên ngang trời một mảnh trăng non…
– Anh bảo hiểu em mà hiểu không trònEm đã yêu anh em yêu trọn vẹnEm về với anh như mùa cam chínNhững gì anh quý lòng anh cũng thươngQuê em cách anh nhiều xóm nhiều làngNhưng vẫn uống chung một dòng nước ấyCũng có bến sông như nơi anh đấyCũng bãi cát dài, con dẽ con giangCũng trận mưa rào thơm ngọn cỏ non…Nước tương ngon kho con bống béEm thương anh còn mẹ mất chaĐánh Pháp hy sinh ở chiến trường xaCha hẳn biết mình thành đôi anh nhỉ ?
Cứ thế hai người tâm tình thủ thỉNghe trọn chuyện này chắc chỉ dòng sông…Qua mùa hoa gạo, tới mùa hoa vôngNgười chồng trẻ lên đường đánh giặcChật bến sông bà con đủ mặtVui như hôm đón điện về làng…Mía tím đôi bờ, phấn trắng thương thươngMuốn nói bao điều bạn tình ta hỡi!
– Xưa cha tòng quân, mo cơm mẹ góiTrốn khỏi nhà giàu lại tránh đồn TâyHôm nay anh đi cũng ở bến này.
Cột điện qua sông ngang dọc đường dâyThôn xóm tiễn đưa, bạn bè tấp nậpMấy núi đèo rồi anh cũng vượtChỉ nhớ quê nhiều, nhiều lắm nhớ em…
– Anh đến đâu cũng sẽ gặp quê hươngNhiều dòng sông rộng hơn sông tuổi nhỏCũng đò sang ngang, cũng con tép nhỏCũng nước đậm bờ chung thuỷ như em…
Lời bình:
Lưu Quang Vũ chọn những hình ảnh gần gũi bên bờ sông để nói về những câu chuyện tưởng nhỏ nhặt nhưng chứa đựng nhiều cảm xúc sâu xa và triết lý nhân sinh.
Mùa xoài chín
Một vườn xoài rung rinh lá sángMột vườn xoài chạy dài thăm thẳmMột vườn xoài rợp mát tuổi thơ ngâyMột vườn xoài xanh biếc dưới mây bayBên đầm nước mênh mông, hoa lục bình nở tímGió xa lạ từ biển nồng thổi đếnMột vườn xoài xao động suốt đêm mưa.
Một vườn xoài lặng lẽ nắng trưaCon chim núi bay về ngơ ngẩnNhựa xoài dính cánh ve nhấp nhánhCon châu chấu xanh gầy, con cà cộ mình hoaNhững cành cao vươn giữa bao laMùa xoài chín, trĩu chịt chùm quả ngọtGió đung đưa những trái thon vàng rựcNhư muôn ngàn lục lạc của trời cao.
Áo em đen, mùa xoài chín ngọt ngàoVai em mắt em lẫn vào mắt láXoài rực rỡ trên bàn tay bé nhỏNhớ hàm răng cắn trái xoài vàngMôi mát thơm vị ngọt đến bàng hoàngEm chẳng nói, nhưng lòng tôi nhớ mãi.
Tôi đã tới những khu rừng xa ngáiDốc lớn đèo cao, nước nguồn măng núiĐường quân đi trùng điệp tháng năm dàiNhớ quê hương thao thức một vườn xoàiTrong hồn tôi, những trái vàng lấp lánhĐêm võng bạt nhìn trời cao thẳmMảnh trăng vàng như một trái xoài thơm.
Một vườn xoài trơ trụi dưới na-panChim xé giọng những mùa hè không quảLá khô cháy mịt mù gió lửaĐập ào ào lên đá nhọn lòng tôiMột vườn xoài sau rào kẽm vành đaiCành giận dữ đâm lên trời nhọn hoắtTôi chẳng có thời giờ cho nước mắtViên đạn nằm trong súng đợi bay lên.
Bạn cùng làng mỗi đứa mỗi phươngKẻ lính nguỵ, người thành quân giải phóngEm xa cách trong cắt chia, lửa đạnHai mươi năm, người cũ khác xưa không.
Ta trở về, biển rộng chói changTa trở về ngày giải phóng quê hươngLạ lùng sao, lại đúng mùa xoài chínCành đau cháy ngỡ không sống được.
Đã nở xoè lá mới non tươiTrái ửng vàng ẩn hiện sau câyEm rám nắng, dịu dàng, mảnh dẻMàu áo khác, đôi mắt nhìn vẫn thếEm khóc oà, nước mắt của niềm vui.
Bao tháng năm sống chết giữ đất nàyEm vẫn đợi vẫn chờ, em vẫn nhớPhá rào gai, xóm làng về đoàn tụTa đi giữa tiếng cười và những trái xoài thơm.
Ta trở về gốc rễ của yêu thươngNhư trái xoài biến chát chua thành ngọtSau căm giận, cắt chia, sau lửa đạnNhững vườn cây còn lại với con ngườiNhững trái vàng hy vọng thắm trên tayCả đất nước mênh mông mùa quả chínMột vườn xoài lung linh nắng sớmMột vườn xoài biếc dưới mây bay…
Lời bình:
Tác giả dùng hình ảnh mùa xoài chín để khơi gợi những kỷ niệm và nỗi niềm về một thời tuổi trẻ đã qua, gợi nhớ về hạnh phúc và những điều đẹp đẽ trong cuộc đời.
Gửi em và con
Lần đầu tiên nghe con trở đạpEm quặn lòng nhưng náo nức yêu thươngTháng thứ tám mang thai, em mệtDa xanh gầy đôi mắt cũng to hơn.
Từ nay trong em có hai trái timTim của mẹ đập dồn mong đợiTrái tim con mong manh êm áiAnh đếm thầm trong mỗi đêm sâu.
Ơi người thương sắp tới ngày làm mẹAnh nhìn em như mới gặp lần đầuDẫu yêu nhiều chưa hiểu hết em đâuTrong đáy mắt có gì như ánh lửa.
Em nhẹ bước đi nâng niu gìn giữCắt áo mềm may mũ bé cho conAnh quên đi bao nỗi lo buồnNghe con khoẻ ngày thêm đạp mạnh.
Anh mong đợi ngày cha con gặp mặtCon thân yêu người bạn nhỏ của chaMẹ là cây con là trái là hoaTrong gian khổ con là mầm xanh biếc.
Buổi ra đời thấy trời cao có ngợpCon hãy nhìn vào mắt mẹ con ơiĐời chông gai vẫn mong con ra đờiBài thơ đẹp cha dành cho buổi ấy.
Mẹ bấm ngón tay mong con lắm đấyCha chờ con càng yêu mẹ của conThay đổi đời cha sinh nở đời conMẹ là bến của mênh mông biển thắmMẹ là mái che đời cha mưa nắngCon là cánh buồm cha gửi đến mai sau.
Lời bình:
Bài thơ là lời tâm sự đầy tình yêu thương của người cha dành cho vợ và con, thể hiện niềm hy vọng về tương lai và trách nhiệm với gia đình.
Nói với con cuối năm
Cha lên làng sơ tán thăm conhoa mận nở trắng vườnnăm sắp hếtchợ quê rộn rịpvàng hương nếp mới lá rong xanh
hai cha con ngồi trên bờ đê caosông chiều ngút khóigió rạp mình cỏ dạisau lưng Hà Nội sương mờthành phố vừa trải quanhững trận bom huỷ diệtlòng cha giờ dập nátnhững xác người máu loangbiết nói gì với conđôi mắt trẻ đen tròn ngơ ngác thếcuộc chiến tranh đã mấy chục năm trờicon mới gần ba tuồitia nắng sớm mong manh chùm lá mớiđêm của đời gió bão đã dài lâu
con bi bô với bàn ghế cỏ câytập gọi tên các sự vật trên đờitập tin lời người lớncha làm sao nói đượcnhững khổ đau lầm lạc đợi trên đườngcác ác đen xì trong mỗi quả bommang mặt đẹp nói cười khôn khéo
con hát lời ngọng nghịu“vịt dắt tay gà hai đứa đi chơi”áp trán vào gò má thơ ngâycha bỗng thấy chẳng có gì đáng sợcha dạy con mến thương tất cảrồi tự con sẽ biết căm thùcha dạy con tin yêu từ ngọn cỏrồi mai sau con sẽ nghi ngờcon sẽ trả lời những câu hỏi đời chacon cũng sẽ đặt nhiều câu hỏi mớilòng cha dẫu héo khô cành mận dạinhựa âm thầm buốt trắng những chùm hoacon ơi con hãy tha thứ cho chacha chẳng thể nào sống cùng mẹ đượcđời cha nắng gắtmẹ con cần suối mát của đồng vuicon khôn lớn trên đờihãy yêu thương mẹvà hãy hiểu cho cha
Tết hoà bình đầu tiênđất nước nghèo xơ xáccha cũng chẳng đủ tiềnmua cho con áo đẹpchiều bên sông gió rétcon lặng nhìn tít tắp bãi ngô xa– Bên kia sông có gì hở cha?– Bên kia sông có đường đất đỏcó ruộng mía trỗ cờ trắng xoánhững vườn đầy quả ngọt những đồng hoa.– Có bươm bướm không cha?– Có, có rất nhiều bươm bướm.Con thì thầm trong hơi thở mạnh– Sông rộng thế làm sao sang được?Cha ôm con vào lòng, con bé bỏng của cha– Bên kia sông nhiều bướm nhiều hoarồi cha con ta sẽ tìm được con đòđi sang bên ấy.
Lời bình:
Qua lời trò chuyện với con, tác giả thể hiện tình cảm gia đình và những triết lý về cuộc sống, khuyên con biết trân trọng từng khoảnh khắc bên gia đình.
Lời nói dối cuối cùng
Tôi có một người bạn, rất trung thựcAnh ta nói dối để kiếm ăn, hư cấu cho cuộc đờiAnh ta nói dối trong lời nói, trong việc làmLời nói dối của anh ta bọc trong một lớp bụi
Rồi một ngày, một người bạn khác hỏi:
Này, lương tâm của anh đâu rồi?Anh đáp: – Hãy xem lại món quà tôi tặngLời nói dối của tôi là món quà cuối cùng
Lời nói dối cuối cùng của tôi là một món quàLà một đòn bẩy cho tâm hồn bị mắc kẹtLà sự thật tôi đã hy sinh để sốngLời nói dối của tôi như một bức tường
Tôi đã cho anh xem một phần của tôiTôi đã cho anh thấy một phần của lương tâmNhưng đừng hỏi tôi về điều còn lạiTôi không thể cho anh xem điều đó
Lời bình:
Bài thơ phản ánh sự dằn vặt, đấu tranh nội tâm khi nói dối để che giấu những cảm xúc thật, một cái nhìn sâu sắc về tình yêu và sự tổn thương.
Những người sống quanh tôi
Tôi không thể nào quên đượcNhững người sống quanh tôiNhững người hàng xóm xung quanhNhững người bạn tôi quen
Có người có vết chaiCó người có nụ cườiCó người giọng nói không rõCó người cười mà không nói
Có người sắt đáCó người dễ bị tổn thươngCó người hiền lànhCó người mỉa mai
Có người lại lạc quanCó người lại đau khổCó người sống để mà sốngCó người sống để mà chết
Tôi không thể nào quên đượcNhững người sống quanh tôiNhững con người trong cuộc đờiNhững cuộc đời trong con người
Tôi không thể nào quên đượcNhững người sống quanh tôiBởi vì họ là tôiBởi vì tôi là họ
Lời bình:
Tác phẩm là lời ngợi ca những con người bình dị trong cuộc sống, mỗi người một câu chuyện, một nỗi niềm, nhưng đều đáng được yêu thương và trân trọng.
Tuyển tập thơ tình của Lưu Quang Vũ
Lưu Quang Vũ có tâm hồn đa sầu, đa cảm của một nghệ sĩ, vì vậy không ngạc nhiên khi ông sáng tác rất nhiều bài thơ tình dành tặng người vợ Xuân Quỳnh của mình. Cùng chìm đắm trong thế giới tình yêu nồng say, tha thiết qua các tác phẩm sau:
Mưa
Em đứng bên anh nồng nàn mùa hạChưa kịp lời tình tựTrời đã òa cơn mưaVườn run lên trong nước mắt trẻ thơ.Mắt em ướt nhòa sung sướngNước rửa sạch bụi đường trên tránTóc hóa thành dòng suối màu đenNhững chậu thau đồng lanh canh dưới hiênNhững mái tôn ào ào nước dộiTrẻ hò reo, xe bóp còi inh ỏiĐường thành sông nước xiết trôi băngNhững cánh hoa kim phượng như những chiếc thuyền vàng.Chở niềm vui đơn sơ, kỳ lạMưa rộng dài xóa những nỗi lo riêng– Thôi anh đừng nói với em anh đừng nói với emVề hạnh phúc khó khăn về đường dài xa ngáiĐừng dò hỏi tương lai đừng đắn đo e ngạiĐừng thổ lộ yêu thương đừng nhắc chuyện xa xưaAnh hãy nghe tiếng mưa tiếng mưa tiếng mưaTrên những cánh đồng đất nâu tơi tảƯớt đẫm cả tiếng cười ướt đẫm cả lưỡi cày cả hạt ngô mầm mạ…
Các tường nhà trong một sắc áo chungChùm vải sẽ sai quả mận sẽ hồngCửa kính ướt sẽ thành gương trong trẻoTất cả sẽ giản đơn, chân thành, dễ hiểuTrên đất đai từng đau khổ của ta
Em đưa tay hứng những hàng mưaBàn tay như đài hoa như búp lá– Thôi anh đừng nhìn em đừng nhìn em nữaEm hiểu điều gì đã gắn bó đôi taEm hiểu điều gì… Ôi tiếng mưa tiếng mưa.
Lời bình:
Bài thơ tái hiện cảnh mưa với sự lãng mạn và nỗi buồn man mác, gợi nhớ những kỷ niệm đã qua và những xúc cảm trôi theo thời gian.
Mưa
Nơi ấy
Ở nơi ấy có một đồi mua tímCó con đường đất mịn mát chân điỞ nơi ấy có một rừng bưởi chínCó người em bé nhỏ ngóng ta về.
Tia nắng hạ sáng bừng trên lá cọChim chào mào ăn hạt dẻ mùa thuRơm khô ủ những quả hồng chín đỏNgọn gió chiều, hoa sở trắng như mưa.
Ở nơi ấy, suối thành sông mùa lũXuyên qua rừng, ngập ướt cả bờ lauĐèn nhựa trám tinh mơ em nhóm lửaSương mịt mù trước cửa, thấy em đâu.
Gương mặt ấy, nụ cười bên lửa thắmQuả doi rừng trong nón để phần nhauỞ nơi ấy vị măng vầu chẳng đắngCủ sắn lùi ống nứa vẫn thơm lâu.
Hoa chẳng sớm và trái không quá muộnXuân không nhanh và đông chẳng kéo dàiMỗi khóm lá một hương rừng bí mậtNắng dong vàng thung lũng tiếng ong bay.
Tôi đã đi bao đường xa tít tắpBao mùa đông mùa hạ đã trôi quaBao cửa bể, xóm thôn, thành phố rộngMột vùng quê nơi ấy ngỡ phai nhòa.
Nếu em biết những gì tôi đã sốngNhững buồn vui tôi đã có trong đờiNếu em biết bây giờ tôi khác lắmBuổi cùng em kiếm củi ven đồi?
Người ta bảo: cả em giờ cũng khácĐã con bồng, con dắt, nhớ chị tôi…Có sao đâu: trái mùa thu vẫn thắmMây mùa thu vẫn trắng những chân trời.
Nếu em biết rằng tôi, tôi vẫn nhớVẫn là con suối lũ của rừng xưaCon tu hú dưới lùm hoa chuối đỏNgọn lửa hồng em ủ giữa chiều mưa?
Vẫn nguyên vẹn những hoa rừng thơ dạiĐã dạy tôi biết chia ngọt sẻ bùiVầng trăng lớn mọc lên từ phía ấyNgọn gió rừng vẫn thổi giữa hồn tôi.
Lời bình:
Tác giả nhớ về một nơi chốn đã xa, nơi gắn liền với những kỷ niệm đẹp và tình cảm sâu đậm, một nỗi nhớ xa xăm nhưng không bao giờ lãng quên.
Tôi và em
Có thể em không biếtKhi nào thì em đã đếnTôi chỉ thấy em là một bóng hìnhĐi ngang qua cuộc đời tôi
Có thể em không biếtKhi nào thì em đã điTôi chỉ thấy em là một nỗi nhớMà không thể nào tìm thấy
Tôi và em, chúng ta như hai con đườngChạy song song và không bao giờ giao nhauTôi và em, chúng ta như hai hạt mưaRơi xuống từ hai trời khác nhau
Có thể em không biếtKhi nào thì tôi đã yêuTôi chỉ thấy em là một giấc mơMà không thể nào với tới
Có thể em không biếtKhi nào thì tôi đã buông tayTôi chỉ thấy em là một khát khaoMà không thể nào thực hiện
Tôi và em, chúng ta như hai ngôi saoSáng lên ở hai bầu trời xaTôi và em, chúng ta như hai con sóngLướt qua nhau trong đại dương mênh mông
Có thể em không biếtKhi nào thì tôi đã quênTôi chỉ thấy em là một ký ứcMà không thể nào xóa nhòa
Lời bình:
Lưu Quang Vũ nói về mối quan hệ giữa “tôi” và “em” trong tình yêu, sự gắn kết và chia sẻ những buồn vui trong cuộc sống, như một sợi dây không thể tách rời.
Em có nghe
Em có nghe từ phía nào đang tớiTrên những ngả đường trở gió chiều naySau mỗi ngôi nhà, trên mỗi vòm câyMột cái gì chúng ta còn chưa biếtMột cái gì chưa ai đoán đượcĐang rung rinh xao động cả đất trời?
Những ngày qua nào đã xa xôiNgỡ năm tháng chẳng mất đi mãi mãiNhư con tàu chúng còn ở đấyChỉ ta lên đường, náo nức những ga sau.
Em nhắc ngày ta mới bên nhauXấp báo cũ trải nằm đêm giá rétBát mì nóng, ngọn đèn con thao thứcMái giấy dầu lộp độp mưa rơi.
Ta đã cùng đi những chuyến đi dàiThành phố lạ, những vùng biển mớiVườn cây ngợp bốn bề nắng chóiMắt em xanh những lá ổi mùa hè.
Ta đã tới những dải đồi biên giớiCăn hầm rung pháo giặc, khét tro thanNgười sơ tán, bản mịt mù mưa núiÁo em hong bên bếp lửa nhà sàn…
Có chuyến đi em dậy sớm tiễn anhGói cơm nắm với bao lời nhắc nhởChiếc ba lô của người lính cũQua trăm đèo ngàn suối nhớ thương em…
Và bây giờ: lại tháng tư sanghoa đã rụng, nhưng chưa thành quảnhững chùm xanh bé nhỏchưa rõ hình dáng chinắng đầu hạ chưa vềmưa cuối xuân sắp tạnhmột cái gì mong manh, thấp thoángđang bồn chồn chuyển động giữa không gianmột cái gì mới mẻ, khác thườngchúng ta chưa hề gặpchưa hề có trong những ngày ta sốngngỡ cuộc đời ta giờ mới bắt đầubắt đầu tình yêu, hy vọng, khát khaonăm tháng cũ như con tàu ở lạilòng chưa biết những gì đang ngóng đợinào em yêu, chúng ta lại lên đường.
Lời bình:
Bài thơ là lời kêu gọi tình yêu, khao khát sự hồi đáp từ người yêu trong những khoảnh khắc cô đơn và bất an.
Em vắng
Cốc nước trên bànQuyển sách gập giữa trangTấm gương soi vào khoảng trốngNgọn đèn soi gian phòng vắngTấm áo em trên thành ghế im lìmChiếc thìa con, lát chanh mỏng úa vàngVài sợi tóc đenVướng trên chiếc lược…Những đồ vật lung linh dấu vếtCủa dịu hiền thân thuộc ngón tay em.
Chiếc xe ca lầm lũi bánh đầy bùnMột người đàn bà lên xe, chiếc ba lô cũ bạcTình yêu của anh ở sau cửa kínhTình yêu của anh đi với mùa hè.
Anh về nhà, không có ai chờChiếc chìa khoá quay trong ổ khoáChiều đã tắt thành đêmNgười đã xa thành nhớVùng núi mây bao trắng xoáMưa dài cỏ rậm thảo nguyên caoCon đường về nơi ấy, biết đâuBây giờ thành khoảng cáchChợt thức dậy, biết em không ở cạnhAnh ra đường, thành phố không emKẻ lẻ loi còn được lặng yênAnh như đứng trên gai đi trên lửaKhông đủ sức sướng vui hay buồn khổChỉ còn là bậc cửa đợi chờ em.
Gió bồn chồn nhắc gọi bước chân quenEm như thời khắc của anh như dáng hình như trí nhớPhải xa em anh chẳng còn gì nữaChẳng còn gì, kể cả nỗi cô đơn.
Lời bình:
Nỗi cô đơn và trống trải khi người yêu vắng mặt được thể hiện qua từng dòng thơ, khi cuộc sống bỗng trở nên thiếu vắng điều gì đó rất quan trọng.
Di chúc tình yêu
Trên bình nguyên đá và cát bỏngNỗi cô quạnh con người dưới nắngThịt xương ta là tù ngục của hồn taThân xác hẹp hòi mà ta khao khát bao laBầy chim dữ đen ngòm đang chặn lốiNhững buồn chán nửa người nửa khóiNhững thân cây mệt mỏiĐang chồm lên như nghiến nát ta rồi
Lại gần đây gần nữa em ơiTa tựa vào nhau không sợ hãiAnh và em, đôi ngực trần trơ trọiThách thức tương laiThách thức hào sâu thách thức bầu trờiNhững cối xay gió và bóng đêm độc ácEm – vết thương và bàn tay hàn gắnLà cơn khát khô cũng là suối mát lànhAnh nâng tình yêu làm chiếc mộc làm thanh gươmNhận tất cả và chối từ tất cảTìm đến, vượt lên, rồi lại tìm đến nữaDòng sông lớn luôn băng đi hối hảLà sự tự do ta tặng cho mình
Lẽ sống và lẽ chết của anh,Ta đi mãi về nhau tìm mãi bản thân mìnhCuộc chinh phục suốt đời không tới đíchCuộc chinh phục suốt đời không chiếm lĩnhNhững địa tầng đảo mới những ngôi saoThật nhọc nhằn mà cũng sướng vui saoTa gửi lại những đỉnh non cao vời nên giá lạnhNỗi thất vọng làm gương soi hy vọngTa gửi lại tình yêu như ánh sáng hiền hoàVà chân trời – di chúc của đời ta.
Lời bình:
Bài thơ chứa đựng những tâm tư sâu sắc về tình yêu và lời nhắn gửi cuối cùng của một người đã trải qua nhiều biến cố trong cuộc sống, nhưng vẫn trọn vẹn tình yêu.
Em sang bên kia sông
Em sang bên kia sôngnhững ngày mưa dằng dặchạt cốm xanh như ngọcse dần trong lá sen.
Có muộn lắm không emngày qua không trở lạibên kia vùng Thạch Bàntrong mưa và trong khóinhững ngả đường lầy lộiem đi em nghĩ gì?
Đã qua cả mùa hèchờ em, em chẳng tớihết mùa thu ngắn ngủibây giờ đông đã sang.
Trách chi lòng em quênđiều anh chưa nói đượcmột tình yêu vô vọngcó giúp gì em không?
Sớm nay em sang sôngguốc mòn trên vũng lộiem bao giờ cũng vộimưa đầy trời thế kia.
Gió bấc đã tràn vềem có mang áo ấmmưa loang tờ giấy mỏngcó nhắc gì đến anh?
Em đi xuống Bát Tràngnhìn lò nung lửa thắmlòng anh như men rạnvỡ trên bình gốm nâuđường trơn em hay vấp.
Đừng trách anh nhắc nhiều…nếu thấy chẳng cần nhaulời anh, đừng nhớ lạinhưng nếu lòng thương yêuđừng quên anh vẫn đợi.
Vừa mong vừa sợ hãigặp nhau, rồi ra sao?lá sấu rụng rào ràonước dâng đồng bãi ngậpcầu đông, chiều tối lạnhbiết em về kịp không?
Lời bình:
Tác giả dùng hình ảnh con sông để biểu tượng cho sự chia ly, nỗi buồn man mác khi người yêu ra đi mà không thể trở lại.
Thư viết cho Quỳnh trên máy bay
Có phải vì mười lăm năm yêu anhTrái tim em đã mệt?Cô gái bướng bỉnhCô gái hay cười ngày xưaMẹ của các con anhMột tháng nay nằm viện.
Chiếc giường trắng, vách tường cũng trắngMột mình em với giấc ngủ chập chờnThương trái tim nhiều vất vả lo buồnTrái tim lỡ yêu người trai phiêu bạtLuôn mắc nợ những chuyến đi, những giấc mơ điên rồ, những ngọn lửa không có thậtVẫn là gã trai nông nổi của emNgười chồng đoảng của em15 mùa hè chói lọi, 15 mùa đông dài
Người yêu ơiCó nhịp tim nào buồn khổ vì anh?Thôi đừng buồn nữa, đừng lo phiềnRồi em sẽ khoẻ lênEm phải khoẻ lênBởi ta còn rất nhiều dặm đường phải điNhiều việc phải làm nhiều biển xa phải tớiMùa hè náo động dưới kiaTiếng ve trong vườn nắngVà sau đê sông Hồng nước lớnĐỏ phập phồng như một trái tim đauTừ nơi xa anh vội về với emChiếc máy bay bay dọc sông HồngHà Nội sau những đám mâyAnh dõi tìm: đâu, giữa chấm xanh nàoCó căn phòng bệnh viện nơi em ở?
Trái tim anh trong ngực em rồi đóHãy giữ gìn cho anhĐêm hãy mơ những giấc mơ lànhNgày yên tĩnh như anh luôn ở cạnhTa chỉ mới bắt đầu những ngày đẹp nhấtVở kịch lớn, bài thơ hay nhấtDành cho em, chưa kịp viết tặng emTấm màn nhung đỏ thắmMới bắt đầu kéo lênNhững ngọn nến lung linh quanh giá nhạcBao nỗi khổ niềm yêu thành tiếng hátTrái tim hãy vì anh mà khoẻ mạnhTrái tim của mùa hè, tổ ấm chở che anh…
Lời bình:
Bài thơ là minh chứng cho tình yêu của Xuân Quỳnh và Lưu Quang Vũ. Một bức thư tràn đầy tình cảm và sự lo lắng, nhớ nhung dành cho người yêu khi phải xa cách, thể hiện sự gắn bó sâu sắc.
Bài thơ khó hiểu về em
Anh vọng về em một sắc trời xanhỞ nơi xa em có nhớ gió ân tìnhCó phải mơ không mà anh thấy em trong tà áoMột hương môi mận chín một lời thanhRu giấc mơ buồn khoé biếc long lanhTự nơi xa hương quen ấm ngày lòng anh nhạtEm như gần như xa lẩn khuấtAnh bỗng thành chim nhạn vọng trời xanhAnh nhớ em trong nỗi lá nhớ cànhNhớ nỗi nhớ của vườn xưa tội quáDẫu mưa mùa đông dẫu dông mùa hạDẫu ngày mai chẳng biết sẽ ra saoAnh cố quên nhưng chiều gió cứ vàoTrong giấc ngủ trong ánh trăng hương đấtĐều gợi em hình dáng xôn xaoTàn ác ư? đắm đuối? hay buồn đauHay tuyệt vọng hay chính là tuổi trẻ?Không biết nữa, anh là chàng thi sĩHay kẻ bộ hành sa mạc khát sương mêNgắt trên cành anh khóc một hoa lêMột trời tối sập xuống làn mi và trăng mọcBỗng sáng lên cơn mưa rồi phút chốcEm lại về với anh như mùa xuânNhư ngày trong thành phố đẹp yêu thânAnh đã gặp em, em là tia nắngThoảng qua, rồi buổi chia ly cay đắngLung linh hoa hồng nở giữa hoàng hônGai nhọn đâm máu ứa cả tâm hồnTự đó dịu dàng mà chói chang em tớiLúc hiện lúc đi ngẩn ngơ, chấp chớiĐể anh thành nai lạc khát suối lànhĐể anh thành nhạn lẻ vọng trời xanh.
Lời bình:
Lưu Quang Vũ bộc lộ những cảm xúc khó nắm bắt trong tình yêu, những suy tư, khúc mắc chưa có lời giải đáp về mối quan hệ giữa hai người.
Anh chỉ sợ rồi trời sẽ mưa
Anh chỉ sợ rồi trời sẽ mưaXóa nhòa hết những điều em hứaMây đen tới trời chẳng còn xanh nữaNắng không trong như nắng buổi ban đầu.
Cơn mưa rào nối trận mưa ngâuXóa cả dấu chân em về buổi ấyGối phai nhạt mùi hương bối rốiLá trên cành khô tan tác bay.
Mưa cướp đi ánh sáng của ngàyĐường chập choạng trăm mối lo khó gỡThức chẳng yên dở dang giấc ngủHạnh phúc con người mong manh mưa sa.
Bản nhạc ngày xưa khúc hát ngày xưaTuổi thơ ta là nơi hiền hậu nhấtDẫu đường đời lắm đổi thay mệt nhọcTựa đầu ta nghe tiếng hát ru nhau.
Riêng lòng anh anh không quên đâuChỉ sợ trời mưa đổi mùa theo gióCây lá với người kia thay đổi cảEm không còn màu mắt xưa.
Anh chỉ sợ rồi trời sẽ mưaThương vườn cũ gẫy cành và rụng tráiÁo em ướt để anh buồn khóc mãiNgày mai chúng mình ra sao em ơi.
Những ngày chưa có emNhững ngày chưa có emAnh như suối lang thang trong núiChưa từng biết trung du chưa có bến có thuyền.
Những ngày chưa có emAnh như một toa tàu bỏ vắngRất nhiều gió thổi qua cửa lạnhNhưng thiếu lửa thiếu tiếng còi không biết lối về ga.
Cậu bé con đôi mắt ngây thơĐã đánh mất kho vàng và tiếng hátAnh bỏ hồ trong, bỏ vườn cây mátĐi tìm chân trời nhưng chỉ thấy cô đơnMưa trên đường xa, mưa trên cửa sổ tâm hồn.
Ôi tuổi thanh xuân trôi qua bằng những đêm trăn trởSách vở và cha anh không giải được cho mìnhAnh trở thành đứa trẻ hư thânKhông chịu vâng lời không chịu ngủChẳng lời ru nào làm anh yên lòng cảAnh nghi ngờ cả đến giọt sương rơi.
Bỗng một ngày em tới em ơiAnh như gặp biển khơi gặp nhà ga bóng mátAnh thấy chân trời tuổi thơ bát ngátEm dậy anh nhìn cái thật của đờiHiểu bao điều lòng anh vẫn non tươiChẳng còn là đám mây rách rướiTừ nay có nhau từ nay không còn bóng tối.
Em trả lại cho anh hơi thở, dáng hìnhMang niềm tin thầm lặng, của bình minhEm giải thoát cho anh khỏi nỗi cô đơn lầm lỗiAnh trẻ lại, đời chẳng còn rắc rốiTrước câu trả lời đơn giản: hãy yêu thương.
Em dậy anh biết mơ ước biết tinBạn bè trẻ con đất đai mùa gặtGạt khổ đau bàn tay em gieo hạtXoá lo âu hy vọng lại căng buồm.Trước tình em đáng lẽ phải lặng yênNhưng hạnh phúc làm anh không nén đượcNhư biển cả vỡ bên mình Tổ quốcMái tóc em là xứ sở của anhMái tóc đen như một nỗi kinh hoàngPhủ xuống hồn anh hoang dại mà ấm ápEm đã tới diệu kì như âm nhạcĐất mênh mông chuyển gió tới chân trời.
Trăng mọc rồi, đêm rộng quá, em ơi.
Lời bình:
Tác giả sợ hãi sự thay đổi bất ngờ của cuộc sống, khi mưa đến sẽ cuốn trôi đi những kỷ niệm và tình cảm đẹp đã có.
Nửa đêm nỗi nhớ
Em kỳ lạ làm sao, tôi vừa yêu vừa sợĐã tránh đi vẫn muốn tìm gặp nữaQuá xa xôi em lại quá gầnLúc kiêu ngạo lúc như cô gái nhỏXách đôi guốc mòn trong khu rừng lạNhiều bùn lầy và đom đóm maTôi thương em thương đến xót xaEm quá hiểu tôi, tôi e ngạiKhao khát của em không phải của người con gáiKhông có ở người con traiNỗi buồn riêng trong câyChỉ có mình em biếtSuốt đời không ngủ đượcLà ngọn gió heo mayTrời rộng của anh ơiBiết em xa thẳm thếVẫn muốn bồng trên tay.
Nơi đảo xa chỉ nước với trờiNơi cát vắng em đi bao ngả gióNửa đêm nỗi nhớĐập cửa gọi thành tênLần đầu tiên nghĩ trọn về emChẳng biết giấu lòng mìnhAnh trẻ dại anh có bao tính xấuTrước mắt em anh cứ huyên thuyênĐỏ mặt sợ mình lố bịchCó ích gì đâu có cách nào cứu vãnNgười đã lên đường, tàu đã đi xaAnh chỉ là ngọn lửa ở thềm gaSao cứ đêm ngày khao khátNghĩ về em không một phút nào yênNgoài kia mưa trong nắng sáng bừng lênNhư những nắm hoa ai ném vào cửa kínhDẫy phố xám hết nằm trong gió lạnhEm đi xa em trở lại rồiAnh vẫn rụt rè không dám nóiChẳng lẽ em chưa biết hay saoEm lấy nụ cười giấu nỗi lo âuChe yếu mềm bằng lời giễu cợtEm gượng bông đùa mà anh muối xátƯớc chi còn tất cả để trao emMơ ước, tình yêu, nỗi vui sướng đầu tiênGửi em hết, em đừng đi vắng nữaNằng mong manh, cành xoan cao bỡ ngỡNhững dòng thơ anh viết đã vui hơnTa sẽ ra ngoại thành xem rau cải lên nonEm trẻ đẹp như ngày ta mới gặpAnh lại có sự tươi bền của đấtNói với thời gian bằng sắc cỏ xanh rờn.
Lời bình:
Lưu Quang Vũ miêu tả cảm giác nhớ nhung da diết vào những giờ phút cô đơn nhất, khi mọi thứ dường như im lặng nhưng tâm hồn vẫn xao động.
Em tình yêu những năm đau xót và hy vọng
Em đi, phố ngày mưasuốt đường dài không nóicánh cửa chiều khép lạihoa đầm đìa mưa ướt chói trên caoga ngổn ngang gạch đổ, những toa tàunhư năm tháng nặng buồn em có nhớta đi giữa cỏ hoang và gỗ đágiữ trong lòng ngọn thác trắng trào sôimột tình yêu không biết nói cùng aiđến điên dại đến nghẹn ngào đau đớnmặt anh vỡ trong tấm gương thất vọngem ơi ngày ấy em đâu?hoa cúc xanh tuổi nhỏ chết từ lâunhững hòm xiểng chất đầy khu phố chậtnhững bãi rác những thùng xe cũ hỏngnhững bạn bè thơ trẻ đã già nuađêm chiến tranh thành phố tối âm ukhông đèn sáng lời ru không bếp lửaghế công viên hóa bầy dã thúnằm im lìm dưới mặt trăng đenxác người trôi trên biển sóng xô tanhuyệt bom tối ầm ào cơn gió húta đi suốt một đời đau khổchân lỡ lầm bao ảo ảnh chờ monganh vẫn nhen một ngọn lửa âm thầmhình bóng em chập chờn trong lửa ấy(ai trong đời chưa một lần mơ thấykhông có quyền phán xét những câu thơ)sóng khát khao đập cửa đêm ngàynên chói chang đời anh, em tớimắt em mở với chân trời xa vợinhưng hơi ấm anh cầm là ấm của bàn tayem bằng xương bằng thịt đây rồianh đợi mãi, cuối cùng em đã đếnhơi thở em từ lâu anh đã thuộctóc em đây lời nói của em đâynhặt anh lên trong cỏ sắc đường dàinhư bóc một lá thư chưa kẻ nhậnvà thương mến có nghĩa là hy vọnganh tin đời theo nghĩa lứa đôi…con tàu nào mang gió ấy ra khơichẳng hề có một ngày cập bếnđích của nó luôn luôn là phía trướclà chân trời mãi mãi ở trong em.
Lời bình:
Bài thơ là sự kết hợp giữa tình yêu và nỗi đau, nhưng cũng không thiếu hy vọng về một tương lai tươi sáng hơn sau những khó khăn.
Các bài thơ của Lưu Quang Vũ về tình yêu quê hương, con người
Để làm rõ hơn câu hỏi Lưu Quang Vũ là tác giả của bài thơ nào bạn đừng bỏ qua chùm thơ về quê hương đất nước ngay sau đây:
Áo cũ
Áo cũ rồi, mỗi ngày thêm ngắnChỉ đứt sờn màu bạc hai vaiThương áo cũ như là thương ký ứcĐựng trong hồn cho mắt phải cay cay.
Mẹ vá áo mới biết con chóng lớnMẹ không còn nhìn rõ chỉ để xâu kimÁo con có đường khâu tay mẹ váThương mẹ nhiều con càng yêu áo thêm.
Áo đã ở với con qua mùa qua thángCũ rồi con vẫn quý vẫn thươngCon chẳng nỡ mỗi lần thay áo mớiÁo dài hơn thấy mẹ cũng già hơn.
Hãy biết thương lấy những manh áo cũĐể càng thương lấy mẹ của taHãy biết thương những gì đã cùng ta sốngNhững gì trong năm tháng trôi qua…
Lời bình:
Hình ảnh chiếc áo cũ trở thành biểu tượng cho những kỷ niệm và hoài niệm về quá khứ, những thứ tưởng đã quên nhưng vẫn mãi ở lại trong tâm trí.
Tiễn bạn
Ngày mai mày đi xaBỏ lại gian phòng, những bức tranhCái máy hát cũTập apollinaire dịch giởQuảng Trị mùa gió LàoCuộc chiến còn dai dẳngHai bên chĩa súng vào nhauTuổi trẻ buồn, những chuyến đi, bao câu hỏi không lời giảiĐất nước mênh mông nắng cháyMai Nguyễn mặc áo lính, khoác ba-lôKhánh xuôi về Phòng, mình ở lạiNgười ra đi không biết đi làm gìNgười ở lại không biết ở lại làm gìĐêm mưa thức với nhau trong quán cà phêĐốm thuốc cháy môi không nói.
Tinh mơ một thằng con giai râu rậm lên xeKhông cô gái nào vẫy theoRa tiễn chỉ có hai anh trông có vẻ dở ngườiNgồi uống một ấm trà ở ngã tư chợ HômHẹn nhau viết thư rồi im lặngXe chạy Khánh bỗng vội vàng căn dặn:“Đi đường cẩn thậnGặp nơi ẩu đả phải tránh cho xaKẻo mang vạ vào thân”.
Chiếc xe khuất phốMây xám bay đầy trời.
Lời bình:
Bài thơ tiễn đưa bạn bè, chứa đựng sự lưu luyến và nỗi buồn chia ly, nhưng cũng có những hy vọng gặp lại trong tương lai.
Tiễn bạn
Gửi mẹ
Trên đời chẳng ai lo cho ta bằng mẹCũng chẳng ai ta làm khổ nhiều như mẹ của taMẹ ơi nếu con được sống lại tuổi thơCon sẽ chẳng bao giờ mải chơi trốn họcĐứa con trai nhiều lỗi lầm ương ngạnhSẽ không lần nào làm mẹ xót xa.
Ước mẹ trẻ hoài như buổi mới gặp chaƯớc con được sống suốt đời bên mẹMẹ muốn ăn cá thu con chẳng nề xuống bểChẳng ngại lên ngàn kiếm đọt măng maiNhưng xứ sở ta quân Mỹ tới rồiCùng bè bạn con lên đường đuổi giặc.
Mẹ vui vẻ gánh lấy phần khó nhọcViệc cơ quan, việc Đảng, việc nhàĐánh Pháp năm xưa, đánh Mỹ bây giờQuen vất vả, mẹ quản gì sương nắng.
Đêm nay con nằm rừng xa gió lạnhMẹ nghỉ chưa hay đã thức rồi?Suốt một đời chưa có lúc nghỉ ngơiNghĩ thương mẹ, giận quân thù quá đỗi.
Lo trước mọi điều mẹ thường ít nóiMắt tin yêu nhìn thấu tận đường xaMọi giả dối quanh co mọi tàn bạo hận thùĐều nát vụn trước mắt hiền của mẹ.
Dẫu cuộc đời là con đường dài thếCon sẽ đi qua mọi đèo dốc trông gaiBằng đôi chân của mẹ, mẹ ơi.
Lời bình:
Lời thơ chứa đầy tình cảm kính yêu và tri ân dành cho mẹ, người đã hi sinh cả cuộc đời vì con cái và gia đình.
Thằng Mí
Buổi chờ con ra đờiCả nhà mong con gáiCứ tưởng nếu là giaiChẳng yêu như thế này
Thằng Mí của bố ơiĐôi mắt to lay láyMiệng bi bô tập nóiLàm gà “ò ó o”Hoa con gọi là “tư”Vịt thì kêu “kẹp kẹp”Khom cái vai bé bỏngLàm bà còng lon ton…
Mẹ khen: Thằng Mí khônMột tuổi đầu đã biếtLàm trò cho mẹ vuiTính tình cũng rõ rồiHay tủi thân hay giậnSợ, mừng đều quá đángKhóc đấy lại cười ngay…Tháng tư, nắng trở trờiCon thường hay ốm vặtMẹ lo, đêm thức suốtBố thương, ngày bế hoàiBà đe: “đừng có chiềuCon hư là tại bố”Nhưng con còn nhỏ quáMai đây khôn lớn rồiCon một mình giữa đờiBố muốn chiều chẳng được.
Trưa nay mẹ đi vắngCác anh mải chạy chơiChỉ bố với con thôiBố nằm ru con ngủCái giọng bố thì khànLời ru thì đã cũCó con cò bé nhỏKiếm tép ở đầu sôngTừ đời bà đời ôngCò vẫn còn lận đận…Trời xa ngoài cửa vắngNhìn con ngủ mơ màngBố cứ nghĩ miên manĐến những giòng sông rộngNgay mai con khôn lớnBiết có còn khổ không?
Ôi ngày mai của conChắc sẽ nhiều mới lạBố mẹ thì sẽ giàNhư lời ru đã cũChẳng được cùng con quaNhững mùa thu mùa hạDòng sông và biển cảCánh buồm nào chờ con?
Bây giờ lòng bố thươngThằng Mí yêu của bốThằng con giai bé nhỏNgủ đi nào, ngủ ngoan…
Lời bình:
Tác giả dùng hình ảnh của thằng Mí để nói lên cuộc sống khó khăn của những đứa trẻ trong xã hội, nhưng cũng thể hiện khát vọng vươn lên của chúng.
Việt Nam ơi
Những áo quần rách rướiNhững hàng cây đắm mình vào bóng tốiChiều mờ sương leo lắt đèn dầuLũ trẻ ngồi quanh mâm gỗLèo tèo mì luộc canh rau.
Mấy mươi năm vẫn mái tranh nàyDòng sông đen nước cạnTiếng loa đầu dốc lạnhTin chiến trận miền xa.
Những người đi chưa vềNhững quả bom hầm hào sụt lởNhững tên tướng những lời hăm doạNgười ta định làm gì Người nữaViệt Nam ơi?
Mấy mươi năm đã mấy lớp ngườiChia lìa gục ngãĐã tận cùng nỗi khổNgười ta còn muốn gì Người nữaViệt Nam ơi?
Người đau thương, tôi gắng gượng mỉm cườiGắng tin tưởng nhưng lòng tôi có hạnChiều nay lạnh, tôi nghẹn ngào muốn khócXin Người tha thứ, Việt Nam ơi.
Tổ quốc là nơi toả bóng yên vuiNơi nghĩ đến lòng ta yên tĩnh nhấtNhưng nghĩ đến Người lòng tôi rách nátXin Người đừng trách giận, Việt Nam ơi.
Tôi làm sao sống được nếu xa NgườiNhư giọt nước đậu vào bụi cỏNhư châu chấu ôm ghì bông lúaNgười đẩy ra tôi lại bám lấy NgườiKhông vì thế mà Người khinh tôi chứViệt Nam ơi.
Không vì tôi đau khổ rã rờiMà Người ghét bỏ?Xin Người đừng nhìn tôi như kẻ lạXin Người đừng ghẻ lạnh, Việt Nam ơi.
Người có triệu chúng tôi, tôi chỉ có một NgườiTất cả sẽ ra saoMảnh đất nghèo máu ứa?Người sẽ đi đến đâuHả Việt Nam khốn khổ?Đến bao giờ bông lúaLà tình yêu của Người?Đến bao giờ ngày vuiNhư chim về bên cửa?Đến bao giờ Người mới được nghỉ ngơiTrong nắng ấm và tiếng cười trẻ nhỏ?Đến bao giờ đến bao giờ nữaViệt Nam ơi?
Lời bình:
Lưu Quang Vũ ngợi ca vẻ đẹp và tinh thần kiên cường của dân tộc Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử, thể hiện tình yêu sâu sắc dành cho đất nước.
Khâm Thiên
những người chết trong đêm thân gãy nátóc chảy ròng trên gạchnhững người chết cháy đen miệng há mắt mở trừngtay chân vặn vẹo thịt xươnglòng ruột mắc trên dây điệnphố Khâm Thiên ầm ầm đổ sụptiếng người la khủng khiếp đêm dài
mặt trời lên trên bãi thây ngườimặt dập vỡ ngực trần thủng hoácnhững đống tóc gân đầu mình lẫn lộnnhững xác tím bầm lạnh buốt sương đêmbốn phía tiếng gào tiếng khóc tiếng rêntiếng xẻng cuốc bới người trong gạch vụnphố đông đúc thành bãi bằng đổ nátkhông nhận ra những vỉa hè quenxác người nằm ngổn ngangbáo đậy mặt, ruồi đậu bàn chân xámbé ngẩng đầu ngơ ngácbên xác anh xác chị mẹ chatôi đi như mù loàđỡ em gái đập đầu ngã ngấtbà cụ phát điên vật mình ôm mặtngười mất tích đang tìm, người chết chẳng kịp chônxe nối xe sừng sững chở quan tàiđóng vội bằng mặt bàn, cánh cửaphấn run rẩy ghi tên người xấu sốlên nắp quan xộc xệch chẳng bào sơnquan tài trẻ thơ như những chiếc hòm connhững bát đĩa tủ giường tan vỡquần áo nát, gạo đầu ngùn ngụt lửasách vở dép giày vùi dưới hố sâutấm màn trắng xoáxé chia nhau chít vội lên đầucả khu phố già đi hàng chục tuổinhững bó hương bên đường nghi ngút khóinhững bó hương châm nát cả bầu trờingười trồng rau, chứa khoá, vá mayngười nhặt củi, quét đường lam lũtừ nay chung buổi giỗBạch Mai, Yên Viên, Vọng, Láng, An Dươngphố đầy khăn tangđêm không đèn tối mịtchúng tôi ngồi bên nhau chờ cái chếtngười các ô lên nằm ngủ vườn hoagió cuối mùa xót xathổi xoã tóc đoàn người chạy giặcnhững dòng người kéo đi xé ruộtđội chiếu, ôm chăn, đeo làn, vác bọcchút gia tài nghèo cực dịu trên lưngbao gia đình dắt díu chị bồng emnhững quần áo khói bom lấm ráchnhững cụ già vịn nhau dò dẫmmáu ròng ròng trên những chiếc cáng thương
năm 72! Có thể thế được chănghãy mở mắt ra trôngvụ thảm sát xưa nay chưa từng cónăm trái đất phóng tàu vào vũ trụkhông nơi nào không nói đến tình thươngGhéc-ni-ca cũng chẳng thảm thê bằngvô nghĩa hết, thánh kinh và máy tínhnhững pho sách, những dàn giao hưởngích gì đâu, khi bể máu dâng đầyôi xấu xa, đê nhục lắm con ngườilời không đủ để nói điều phẫn nộtôi muốn có phiên toà cho tất cảtôi vạch từng tên tôi gọi từng ngườihãy đứng ra đâycác bà mẹ Mỹnhững dòng sữa đã nuôi bầy đồ tểlời ru nào đã dạy chúng lớn khônnhững Kít-xinh-giơ và những Ních-xơnta nguyền rủa chúng mày cho đến chếtnhững kẻ nào đã gây ra tội ác
…
chục chiếc B52không đổi được một trẻ nghèo Ngõ Chợkhông thể nhân danh bất-cứ-cái-gìbắt máu vạn dân lành phải đổikhông thể chắp bình minhbằng xương thịt những mặt người vỡ nátai tự xưng môi kề răng lạnhai khoác tặng chúng tôi vinh dự đẹpcác anh đón đưa nâng cốc hoà bìnhcác anh quyên thuốc men các anh đi biểu tìnhrồi thanh thản trồng hoa và câu cábà tìm thấy lương tâm mình yên ảtrong nỗi đau quằn quại của chúng tôita oán giận các người, đồ dối tráloài người chung vai nhận tội ác nàyanh và tôi, vâng, tôi nữa, cả tôichúng ta đã ngu tồi đến nỗikhông che chở được mẹ già em dạikhỏi quả bom tàn bạo từ trời caomuốn kết thúc thơ mìnhbằng những lời tốt đẹpnhưng lòng tôi làm sao tươi sáng đượckhi máy bầm khắp nơidưới bát cơm trên trời trong cốc nước
đêm qua tôi đã chếtvới hàng ngạn mạng ngườitừ than bụi tôi hiện hình trở lạimang đau thương đến trọn cuộc đờitôi sẽ xông vào mọi cuộc vuimọi buổi lễ uy nghiêmmọi bài ca lừa dốimọi quên lãng mọi nụ cười dễ dãiđể nói về những xác chết cháy đenđể nói vềnhững xác chết cháy đen
kẻ làm chứng trung thànhtrước phiên toà lịch sửgiữa tột cùng đau khổđâu dám ngồi trau chuốt mỗi câu thơnhân danh cuộc sống, nói về cái chếtnhân danh niềm vui, nói về nước mắtnhân danh tình yêu, tôi mãi mãi căm thù.
Lời bình:
Bài thơ phản ánh hiện thực đau thương của những ngày chiến tranh ác liệt, nhưng cũng thể hiện sự kiên cường và lòng tự hào dân tộc.
Sông Hồng
một con sông chảy qua thời gianchảy qua lịch sửchảy qua triệu triệu cuộc đờichảy qua mỗi trái tim ngườikhi êm đềm khi hung dữmột con sông rì rầm sóng vỗtrong muôn vàn trang thơlàm nên xóm thôn, hoa trái, những ngôi nhàtạo sắc áo, màu cây và tiếng Việtmột giống nòi sinh tự một dòng sôngtrăm đứa con xuống biển lên rừngở lại Phong Châu, người con thứ nhấtvua Hùng Vương thứ nhất nước Văn Langsóng và phù sa – khái niệm đầu tiênnước và đất để nay thành Đất Nướcmột con sông dịu dàng như lục bátmột con sông phập phồng muôn bắp thịtmột con sông đỏ rựcnhuộm hồng nâu da người.ôi Sông Hồng, mẹ của ta ơingười chứa chất trong lòngbao điều bí mậtbao kho vàng cổ tíchbao tiếng rên nhọc nhằnbao xoáy nước réo sôi trong ngực rộng của ngườibao doi cát ngầm trong lòng người phiêu bạtngười quằn quại dưới mưa dầm nắng gắtcho ban mai chim nhạn báo tin xuâncho đơn sơ hạt gạo trắng ngầncả nhành dâu bé xanhngười cũng cho nhựa ấm
một dòng sông với những thuyền những bếnnhững thân đê uốn lượn lưng rồnghoa gạo đỏ bờ sông những đền miếu phố phườngmái rạ bờ tre hoàng hôn khói bếpmột dòng sông như dòng đời mãnh liệtnhấn chìm bao thuyền giặcvà xoá nhoà dấu vết các triều vua…sóng rập rờn quanh bè gỗ tuổi thơnước sông chảy trên vai em lấp loángta đi qua những bến phà tan nátmột ngàn ngày xa cáchmột ngàn đêm sông Hồngtrên chùm sao bánh láitrong câu hò đồng độitrong ráng mây cuồn cuộn căng buồm…máu ta mang sắc đỏ sông Hồngnỗi khổ và niềm vui bất tậnluôn luôn mới đến, luôn luôn ra điluôn già nhất và luôn trẻ nhấtsông để lại trước khi về với biểnkhông phải máu đen độc ác của quân thùkhông phải gươm đao ngàn năm chiến trậnkhông phải nghẹn ngào tiếng nấcsau sụp lở hưng vong sau thù hận sóng tràolà bãi mới của sông xanh ngátlà đất đai lấn dần ra biểnlà tâm hồn đằm thắm phù sadâng yêu thương đỏ rực đôi bờ.
Lời bình:
Hình ảnh dòng sông Hồng trở thành biểu tượng cho sức mạnh, sự kiên cường và tình yêu quê hương đất nước trong thơ Lưu Quang Vũ.
Mùa xuân Matxcơva
Matxcơva mùa xuânTiếng băng vỡ trên sôngNhững công viên tuyết cuối mùa chưa tan hếtTriệu mầm non đã nhú cành xanh biếcChim câu bay quanh vai tượng PuskinSớm mờ sương những đại lộ lên đènTất cả các ga xe điện ngầm đều đông chậtMatxcơva mùa xuân này xáo độngTrong mỗi con người tôi gặpTừ cô gái trên xe tay ôm chồng sáchNgười thợ xếp hàng trước quầy ăn tự độngĐôi mặt đăm chiêu người lính gác Hồng TrườngMái tóc bạc vị giáo sư ngực kín huân chươngChị bán kem má đỏ hồng màu táo chínĐám sinh viên ồn ào trước nhà hát Ta-ganĐều như cháy lên bao suy nghĩ bồn chồnKhông phải những nghĩ lo giản dị ngày thườngKhông chỉ về vở kịch tân kỳ của LiubimốpTrận đấu gay go của Đinamô KiépHay diễn xuất tuyệt vời của Lanôvôi trên màn ảnh truyền hìnhKhông phải nỗi buồn vui riêng của một người nàoNhịp trái tim trong ngực triệu con người…
Mátxcơva mùa xuân nàyCó gì giống với những ngày Maiacôpxki ra quảng trườngĐọc những lời thơ bão tápGiục gọi mọi người tiến lên phía trướcĐả đảo những gì cũ kỹ già nua…Matxcơva, vầng chán nước NgaTrong mùa xuân những hy vọng dâng tràonhững trăn trở không yên những kiếm tìm táo bạoKhó khăn sao khi tự vượt chính mình“Chủ nghĩa xã hội có hoà bình vĩnh viễn trên hành tinh”Trí tuệ mới mở những chân trời mớiNhững chân trời chưa hề ai đi tớiChưa định sẵn ra trong bất cứ sách nàoGian nan hơn bay đến những vì saoLà hạnh phúc con người trên mặt đất“Con người là mục đích, không còn là phương tiệnTa xây dựng nơi đây hạnh phúc con người”Đường xa lắm nhưng ngày mai đã hiệnTrong mồ hôi triệu khối óc bàn tay…
Buổi ban mai ào ạt cánh chim bayKhắp bốn phía mùa xuân náo độngChồi non tơ đã xanh kín rừng câyĐẹp hơn cả đất trời đang tô rạngBừng sáng Matxcơva:Gương mặt những con người.
Lời bình:
Bài thơ là những cảm xúc mới lạ và đẹp đẽ khi Lưu Quang Vũ trải nghiệm mùa xuân ở một đất nước xa lạ, nhưng vẫn không quên nhớ về quê hương.
Lời kết
Tuyển tập thơ Lưu Quang Vũ ở trên đã giúp bạn hiểu hơn về tài năng của ông. Phong cách sáng tác của Lưu Quang Vũ mang nhiều nét đặc trưng riêng, khiến người đọc ấn tượng.
Categories: Thơ theo tác giả
Source: truongcaobaquat.edu.vn