Thơ Quang Dũng mang nét riêng với hồn thơ phóng khoáng, hồn hậu và lãng mạn. Ông là một trong những nhà thơ tài năng, trưởng thành từ kháng chiến chống Pháp. Vì vậy đại đa số các tác phẩm mà Quãng Dũng sáng tác đều liên quan đến chủ đề người lính và kháng chiến.
Những bài thơ Quang Dũng được yêu thích
Các bài thơ của Quang Dũng gắn liền với kháng chiến và cuộc sống của những người lính trong thời buổi đất nước khó khăn. Từng là một người lính, Quang Dũng thấu hiểu nỗi lòng, sự vất vả và tinh thần quyết tâm của người lính Việt. Từ đó, ông đưa những tâm tư tình cảm vào trong từng câu chữ.
Tây Tiến
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!Nhớ về rừng núi nhớ chơi vơiSài Khao sương lấp đoàn quân mỏiMường Lát hoa về trong đêm hơiDốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳmHeo hút cồn mây súng ngửi trờiNgàn thước lên cao, ngàn thước xuốngNhà ai Pha Luông mưa xa khơiAnh bạn dãi dầu không bước nữaGục lên súng mũ bỏ quên đời!Chiều chiều oai linh thác gầm thétĐêm đêm Mường Hịch cọp trêu ngườiNhớ ôi Tây Tiến cơm lên khóiMai Châu mùa em thơm nếp xôi
*
Doanh trại bừng lên hội đuốc, hoaKìa em xiêm áo tự bao giờKhèn lên man điệu nàng e ấpNhạc về Viên Chăn xây hồn thơNgười đi Châu Mộc chiều sương ấyCó thấy hồn lau nẻo bến bờCó nhớ dáng người trên độc mộcTrôi dòng nước lũ hoa đong đưa
*
Tây Tiến đoàn binh không mọc tócQuân xanh màu lá dữ oai hùmMắt trừng gửi mộng qua biên giớiĐêm mơ Hà Nội dáng kiều thơmRải rác biên cương mồ viễn xứChiến trường đi chẳng tiếc đời xanhÁo bào thay chiếu anh về đấtSông Mã gầm lên khúc độc hành
*
Tây Tiến người đi không hẹn ướcĐường lên thăm thẳm một chia phôiAi lên Tây Tiến mùa xuân ấyHồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi.
Lời bình:
Tây Tiến là một trong những tác phẩm tiêu biểu của Quang Dũng, phản ánh tâm hồn lãng mạn và bi tráng của người lính trong cuộc kháng chiến chống Pháp. Với hình ảnh núi rừng Tây Bắc hùng vĩ, bài thơ gợi lên không khí hào hùng của những người lính trẻ, vừa yêu nước, vừa đắm chìm trong cảnh sắc thiên nhiên. Tác giả đã khéo léo kết hợp giữa tình yêu quê hương và nỗi nhớ đồng đội, tạo nên một bức tranh sinh động về cuộc sống nơi chiến trường.
Tuyển tập thơ Quang Dũng được yêu thích nhất
Mắt người Sơn Tây
Em ở thành Sơn chạy giặc vềTôi từ chinh chiến cũng ra điCách biệt bao ngày quê Bất BạtChiều xanh không thấy bóng Ba Vì
Vừng trán em vương trời quê hươngMắt em dìu dịu buồn Tây PhươngTôi nhớ xứ Đoài mây trắng lắmEm có bao giờ em nhớ thương?
Từ độ thu về hoang bóng giặcĐiêu tàn thôi lại nối điêu tànĐất đá ong khô nhiều ngấn lệEm có bao giờ lệ chứa chan
Mẹ tôi em có gặp đâu khôngNhững xác già nua ngập cánh đồngTôi nhớ một thằng con bé nhỏBao nhiêu rồi xác trẻ trôi sông
Đôi mắt người Sơn TâyU uẩn chiều lưu lạcBuồn viễn xứ khôn khuâyTôi gửi niềm nhớ thươngEm mang giùm tôi nhéNgày trở lại quê hươngKhúc hoàn ca rớm lệ
Bao giờ trở lại đồng Bương CấnVề núi Sài Sơn ngó lúa vàngSông Đáy chậm nguồn qua Phủ QuốcSáo diều khuya khoắt thổi đêm trăng
Bao giờ tôi gặp em lần nữaChắc đã thanh bình rộn tiếng caĐã hết sắc mùa chinh chiến cũEm có bao giờ em nhớ ta?
Lời bình:
Mắt người Sơn Tây không chỉ là một bài thơ về vẻ đẹp của con người mà còn là một tác phẩm thể hiện sự gắn bó sâu sắc giữa con người và thiên nhiên. Đôi mắt Sơn Tây được miêu tả với những cảm xúc mãnh liệt, biểu trưng cho sự kiên cường và tâm hồn nhạy cảm của người dân nơi đây. Tác giả đã tạo ra một hình ảnh đẹp đẽ, kết hợp giữa tính cụ thể và biểu tượng, khắc họa sự sâu sắc của con người trong khung cảnh núi rừng.
Đôi bờ
Thương nhớ ơ hờ, thương nhớ ai?Sông xa từng lớp lớp mưa dàiMắt kia em có sầu cô quạnhKhi chớm thu về một sớm mai?
Rét mướt mùa sau chừng sắp ngựKinh thành em có nhớ bên tê?Giăng giăng mưa bụi quanh phòng tuyếnHiu hắt chiều sông lạnh bến tề.
Khói thuốc xanh dòng khơi lối xưaĐêm đêm sông Đáy lạnh đôi bờThoáng hiện em về trong đáy cốcNói cười như chuyện một đêm mơ
Xa quá rồi em người mỗi ngảĐôi bờ đất nước nhớ thương nhauEm đi áo mỏng buông hờn tủiDòng lệ thơ ngây có dạt dào?
Lời bình:
Đôi bờ là bài thơ thể hiện tình yêu và nỗi nhớ của tác giả về quê hương, với những hình ảnh gần gũi của dòng sông, bờ cát. Bài thơ mang âm hưởng tâm tình, với những câu thơ tràn đầy cảm xúc. Quang Dũng đã khéo léo sử dụng những hình ảnh cụ thể để diễn tả tình cảm sâu sắc, vừa lãng mạn vừa đau thương.
Mây đầu ô
Mây ở đầu ô mây lang thangÔi! Chật làm saoGóc phố phườngMây ở đầu ôHẹn những chân trời xa lạQua một ngọn cột đèn
Chiều tối lại bừng con mắt đỏCành bàng mái cũ khẳng khiuVườn đẹp khi mùa rụng láCành bàng lại mở tàn xanhMùa hạ về theo chim sẻNhưng ta có gìTự thấy những ngày không tẻ?
Mây trắng lang thangGió đuổi bời bời phố chậtNhững lớp người hai mươi tuổiCa nước đập vỏ bình toongKhăn mặt thấm mồ hôiBụi đỏBụi vàngTrung du bóng cọNắng đốt màu da họLà nắng triền caoTay sém ngấn mặt trờiLà trời công trường xa tít tắpÁo ngực xanh yếm biểnBay bay dãi mũ Hải QuânNhững gã hai mươi mùa xuânTừ đâu thổi vào thành phố?…Mây mùa thuLọt qua trời hẹp ngõLướt nhanh qua mái ngói ba tầngTiếng dương cầm…Ta theo tiếng nhạcBay khỏi mái nhà
Ta mê xanh thẳmNhư cánh chim trờiThấyMình còn sức trẻƠi! Những bạn tôiVào lớp tuổi năm mươiMây ở đầu ôTrời xanh lộng thế…
Lời bình:
Quang Dũng đã vẽ lên bức tranh của thiên nhiên và con người, thể hiện tâm trạng của người lính giữa núi rừng Tây Bắc. Hình ảnh “mây đầu ô” không chỉ biểu trưng cho sự hùng vĩ của thiên nhiên mà còn là nỗi trăn trở và hoài niệm của con người. Tác giả đã khéo léo kết hợp giữa hiện thực và cảm xúc, tạo ra một không gian nghệ thuật đầy ám ảnh.
Quán bên đường
Tôi khách qua đường, trưa nắng gắtNghỉ nhờ đây quán lệch tường xiêuGiàn mướp nghèo không hứa hẹn bao nhiêuMùa gạo đắt, đường xa, thưa khách vắng
Em đắp chăn dầy, tóc em trĩu nặngTôi mồ hôi ra ngực áo chan chan…Đường tản cư bao suối lạ sương ngànEm mê sảng sốt hồng đôi má
Em có một mình nhà hoang vắng quáMảnh chăn đào em đắp, có hoa thêuHàng của em, chai lọ xác xơ nghèoTôi nhìn lại mảnh quần xưa đã vá
Tôi chợt nhớ chúng ta không nhà cửaEm tản cư, tôi là lính tiền phươngXa Hà Nội, cùng nhau, từ một thuởLòng rưng rưng thương nhau quá dọc đường
Tiền nước trả em rồi. Nắng gắtĐường xa xa mờ núi và mâyHồn lính vương vài qua sợi tócTôi thương mà em đâu có hay…
Lời bình:
Quán bên đường mang đến một không khí ấm áp và thân thuộc của những buổi chiều tà bên quán nhỏ. Qua những hình ảnh giản dị và chân thật, bài thơ gợi nhớ về những kỷ niệm đẹp trong cuộc sống, thể hiện tâm hồn lãng mạn của tác giả. Ngôn ngữ giản dị nhưng giàu hình ảnh, mang đến sự gần gũi và cảm xúc sâu sắc cho người đọc.
Không đề (I)
Em mãi là hai mươi tuổiTa mãi là mùa xanh xưaNhững cây ổi thơm ngày ấyVà vầng hoa ngâu mưa thuTóc anh đã thành mây trắngMắt em dáng thời gian qua
Ngày nay ngày nayChuyện đẹp qua điThời gian gấp ruổiCòn lại chúng taEm mãi là hai mươi tuổiTa mãi là mùa xanh xưaGiữ trọn tình người cho đẹp
Ơi! Con đường xưaNhững mùa trút láCành bàng mồ côiCổng cũ rêu phongÝ đợi người
Ơi! Con đường xưaMen vườn ổi thơmEm tuổi hai mươiYêu anh hào hiệp
Bỏ em, anh điĐường hai mươi nămDài bao chia ly
Có những vợ chồngKhông là trăm nămMà tình thương yêu[…]
Sông ơi! Dài saoRộng ơi! Biển cảThôi em nước mắtĐừng rơi lã chã!
Em mãi là hai mươi tuổiTa mãi là mùa xanh xưa…Giữ trọn tình người cho đẹp.
Lời bình:
Bài thơ thể hiện những trăn trở của tác giả về cuộc sống và cái đẹp. Quang Dũng đã sử dụng ngôn ngữ tinh tế để thể hiện những suy tư sâu sắc, tạo nên một không gian thơ đầy trăn trở. Đây là một trong những bài thơ hay của Quang Dũng mở ra nhiều tầng ý nghĩa, khơi gợi sự suy nghĩ và cảm nhận của người đọc về cuộc sống.
Lính râu ria
Khuya khoắt sông bờ vắng
Lửa hồng quán tản cư
Lính mấy chàng vất vả
Tìm sống một đêm thơ
Một người kêu cà-phê
Một anh gọi thuốc lá
Một người nhìn sau trước…
– Chị ơi! Ly rượu nhỏ!
Rượu nhỏ một ly thôi
Một ly cho đỏ mặt
Cho lên hương cuộc đời
– Chị ơi! Cháu ngủ đâu
Rồi anh bế con chị
Anh lim dim cúi đầu
Cô bé cười chúm chím
Mắt non nhìn như sao
Đôi mắt nhìn như sao
Má hồng như trái mận
Mùa đang độ ngọt ngào!
Bàn tay như rễ cây
Bộ râu hơn bàn chải
Anh ôm con người ta
Anh ôm ghì nó mãi
Cô bé năm tháng trời
Tuổi anh vừa ba mươi
Vợ anh giờ này đâu?
Anh mỉm cười rười rượi
Khi anh về đã xa
Chị dọn hàng đi ngủ
Chép miệng trong hơi chăn
Chị buồn chi không rõ
Khuya khoắt sông bờ vắng
Tiếng súng rền xa xa
Lính mấy chàng phanh ngực
Hát nhẹ lên bài ca…
Lời bình:
Lính râu ria khắc họa chân dung những người lính với hình ảnh gần gũi, thân thuộc. Qua đó, Quang Dũng đã thể hiện tình cảm yêu mến và sự tôn trọng đối với những người đã hy sinh vì độc lập dân tộc. Bài thơ vừa mang tính tự sự vừa lãng mạn, làm nổi bật vẻ đẹp tâm hồn và sự mạnh mẽ của con người.
Lính râu ria
Bố Hạ
Cuối năm trên đường đi Bố Hạ
Tháng chạp mùa cam lửa đốm vườn
Bãi sỏi quanh co dòng nước chậm
Cheo leo cầu tạm vắt sông Thương
Xe ngựa bình yên leo dốc đỏ
Cuối năm trên đường đi Bố Hạ
Đỉnh đồi quán sậy dựng phên lau
Ngựa dừng rủ bụi than tàu hoả
Đường ấp chia tay khách hỏi chào
Cuối năm trên đường đi Bố Hạ
Ruộng bậc thang còn trơ gốc rạ
Rừng núi mờ xa khói trẻ trâu
Tơi nón trung du em về đâu
Nhớ ai trên đường đi Bố Hạ…
Rừng xa Yên Thế hùm thiêng nằm
Đồn cũ Phồn Xương rét cuối năm
Râu tóc tướng quân cờ nghĩa ruổi
Ngựa chiến băng đường dấu còn mới
Nép bóng vườn cam đường Bố Hạ
Mả Tây, tri huyện lập công làm
Bia ký quân thù trận Nhã Nam.
Lời bình:
Quang Dũng đã ghi lại hình ảnh của một người lính trong những ngày tháng kháng chiến, với những cảm xúc chân thực và mãnh liệt. Bài thơ thể hiện tình cảm gắn bó với đồng đội và nỗi nhớ quê hương, tạo nên một không gian đầy chất thơ và ý nghĩa nhân văn.
Đường trăng
Đường ấy dừa trăng như cổ tích
đường vào những truyện thuở ngày xanh
đường qua bến lội ngang người cát
biển thuỷ triều dâng mặn nước lành
Đường ấy đi về qua bóng núi
miếu đêm soi lạnh xuống sông dài
lay động màn sương trên khói sóng
thuyền khơi ai gõ mạn xa khơi
Đường ấy sao khuya đầm nước mắt
trong vời như ngọc, lá tre xanh
giếng làng còn ướt trăng trên đá
chim ngủ xôn xao độn lá cành
Là những đường đi qua ngõ trúc
mẹ gìà thao thức ngó qua phên
hành quân trong đám người đêm ấy
biết có con thương của mẹ hiền
Là những đường trăng qua bến láng
hoa nhài thơm ngõ đượm quân trang
lớp này lớp khác người sang hết
thuyền lại nằm phơi dưới nguyệt vàng
Là bước quân đi đường kháng chiến
lòng thôn trăng giải biết bao nhiêu
bao nhiêu giấc ngủ làng thôn động
gà chợt nhầm canh chợt gáy theo.
Lời bình:
Đường trăng thể hiện vẻ đẹp lãng mạn và huyền ảo của thiên nhiên. Qua những hình ảnh thơ mộng, Quang Dũng đã khắc họa sự giao thoa giữa con người và thiên nhiên, tạo ra một không gian nghệ thuật đầy chất thơ. Bài thơ không chỉ là sự miêu tả thiên nhiên mà còn là một cuộc hành trình tâm hồn.
Pha Đin
Như từng đợt sóng bủa lên trời
Hùng vĩ Pha Đin gì sánh được
Lắc đầu tài xế thấm mồ hôi
Bến dốc chon von ngàn thước vực
Lên thì “Cổng trời” xuống vực thẳm
Uốn quanh đá trắng lượn vòng thang
Ngựa thồ đỉnh dốc nhỏ như kiến
Đi trong đường mây rắc bụi vàng
Đẹp như sơn thuỷ tranh đời Tống
Ầm tiếng xe lu vách đá vọng
Mờ ảo công trường hiện dưới lau
Đôi hạt cầu đường lán lưu động
Còn bay than bếp dưới hoa đào
Hùng vĩ Pha Đin gì sánh được
Đường của dân công đi dưới đuốc
Giọng hò Nghệ Tĩnh nức lòng quân
Gạo, muối đêm ngày vây hãm giặc
Đâu đây đứt pháo xích kêu giòn
Liệt sĩ tên còn xanh núi non
Cơn gió bóng mây qua đỉnh Việt
Mà như lau sậy có linh hồn
Dừng xe trông mây nhìn phương Nam
Hà Nội mốc đường cây bốn trăm
Hợp tác Bình Thuận rải chân dốc
Gạo quê Tiền Hải đã thơm rừng
Hùng vĩ Pha Đin gì sánh được
Giang sơn gấm vóc một miền Tây
Mới thấy yêu sao là Đất Nước
Pha Đin ngàn chớp nổi hồ mây.
Lời bình:
Pha Đin là bài thơ thể hiện tình yêu quê hương, nơi tác giả khắc họa vẻ đẹp hùng vĩ của núi rừng Tây Bắc. Hình ảnh Pha Đin hiện lên như một biểu tượng của sức mạnh và vẻ đẹp của thiên nhiên. Quang Dũng đã thành công trong việc tạo ra bức tranh thiên nhiên đầy sức sống, khiến người đọc cảm nhận được vẻ đẹp của đất nước.
Tổng hợp các tác phẩm của Quang Dũng mới nhất
Sau khi chiến dịch Tây Tiến kết thúc, Quang Dũng trở về đảm nhận ví trí Trưởng tiểu ban tuyên huấn và Trưởng đoàn văn nghệ liên khu III. Ông tiếp tục sáng tác nhiều bài thơ, truyện ngắn và viết kịch. Cùng điểm những bài thơ của Quang Dũng trong giai đoạn này ngay sau đây:
Mười hai cô gái trồng cây
Chim chưa dậy, gà chưa gáy canh đầuRá đã thơm mùi cơm mới rỡĂn trong lửa bếp nực than hồngCòn tưởng bữa ăn trong giấc ngủ
Uống hết mấy tuần nước vối đặcNhìn ra rừng còn trong bóng đêmMột tiếng cu rúc buông vắng lặngĐi thôi lên vai nào cuốc chim!
Một tổ mười hai cô gái trẻÁo khăn gọn gàng như xuất quânChân đi tất xanh – ủng lâm nghiệpChưa sáng đã lo ngày chóng hết
Một tiếng chim non cất cuối đồiCùng lúc ve ngày cất tiếng hátMười hai cô gái tổ trồng câyTóc lộng bình minh hương núi mátMười hai cô gái tổ trồng câyĐi cuốc đồi xa trồng gỗ lát.
Lời bình:
Bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên và lòng tự hào về đất nước. Qua hình ảnh những cô gái cần mẫn trồng cây, Quang Dũng đã truyền tải thông điệp về sự gìn giữ và phát triển môi trường. Tác phẩm không chỉ mang ý nghĩa xã hội mà còn thể hiện tâm hồn nhạy cảm và lạc quan của tác giả.
Bất Bạt đêm giao quân
Ba Vì tảng trán xanhThức với mây Đoài trắng xoáĐất nước ông chaSông Hồng nặng đỏĐêm nayĐêm giao quân
Hãy nghỉ tay chèo và gấp lướiBữa riêu thơm khói bếp nhà chảiĂn vộiTrống tập trungVang vọng bãi Lương TuyềnMẹ tiễn qua sôngBến Mộc gặp trăng lên
Hãy tạm biệt những bếp hồng lửa sưởiTrao súng săn nỏ cứng gửi người giàKhông đợi kiêng ngày chim và tháng hổNước gọi ta rồi. Trai Mán đi xa
Hãy trao đường cày những cánh đồng cao sảnCho lớp em ngoan mười cô gái xã TòngTiếng chiêng trống mừng công và tiễn biệtGợi thuở ra quân nào trên đất cũ Văn Lang
Rậm rịch đêm trăngNgõ làng – Xóm bếnĐỉnh núi – Triền sôngĐường rơm làng quyến luyến bước thu đôngĐêm nay Bất Bạt ra tiền tuyếnTừ đỉnh Ba Vì, đất nước trông.
Lời bình:
Bất Bạt đêm giao quân khắc họa không khí căng thẳng của cuộc chiến tranh, đồng thời thể hiện tình cảm sâu sắc của người lính. Qua hình ảnh đêm giao quân, Quang Dũng đã tạo ra một không gian đầy cảm xúc, thể hiện sự mạnh mẽ và kiên cường của con người.
Rừng
Rừng ta thâm nghiêmUm tùm bóng cảXanh Trường Sơn cây cổ đại nghìn nămRừng miền Tây che gió Lào quạt lửaĐông Bắc rừng che kín mỏ hầmVòm xanh mái nhàĐinh, lim dựng cộtBóng ông cha từ những tuổi đá vàngMột rừng già trong bão tápHiên ngangche chở nắng mưa dân tộcNgàn vạn dòng khe tung nước trắngNgàn bản hùng ca reo chiến thắngTiếng rừng đâu chỉ tiếng tiều phuTiếng búa sơn tràng rơi vắng lặngTiếng rừng không chỉ tiếng voi điRăng rắc cành rơiÀo lá rụngTiếng rừng không chỉ tiếng hươu vàngTiếng hoẵng điềm mưa vách đá vangCồng mở tổ tiên xưa đã nổiTrống đồng ốc lệnh đuổi xâm lăngRừng Lam Sơnvào lịch sửđầy trangBuổi dựng NướcCây ngàn dâng sóng biểnRừng Bắc GiangBa mươi năm tử chiếnKhông chung thước đất với quân thùHoa lau trắng bạc trời Yên ThếDanh Hoàng Hoa Thám rạng muôn thuTiếng rừng đâu chỉ tiếng tiều phuTiếng búa sơn tràng rơi vắng lặng
Sớm rừng một buổi Tiến quân caĐất nước anh hùng cất cánhĐốm lửa chiến khu thành ánh sángĐã nhen trong bóng những rừng giàMười năm giữ nước cây không mỏiGai gócDây leoChằng chịt lốiBộ đội làm thơ yêu quí RừngRằng:“Tây có mắt mà như bưng”
Lính giặc ra hàng còn khiếp víaQuân ta xanh lá hiện ngang đườngRừng trên mũ súng vào quân địchLá rừng thét gió đợt xung phong
Im rồi! Chiến dịch vừa ngơi súngThắng trận anh về áo rách bươmLá cũng tả tơi nhường mệt mỏiCàng thêm kiêu đẹp vẻ anh hùng
Nhớ mái rừng xanhNgày tản cưMăng dangNõn nứaNgày đợiĐêm chờƠn rừng ta đặt tên con nhỏLà những “Đèo Hoa” những “Suối Thơ”Bao công dân mới mười lăm tuổiĐã sinh cùng Nước một rừng xa
Kháng chiến thành côngNgười tạm biệtVới rừng. Cây lá đổ về xuôiQuân vào Hà Nội đường thơm hắcTrấn thủ còn mang vị núi đồiLá nguỵ trang xanh đầu trọng pháoHương rừng bỗng mát cả ngày vui
*
Ta ở rừng vềTa lại lênLâm trường ta dựng giữa thiên nhiênBừng trang sử mớiTrang rừng mớiHoang vu nào hẹp lượng tài nguyênTừng cho hơi thở nghìn năm sốngTừng biếc màu nuôi đất vững bềnTừng có hôm nay, Rừng vẫn đóTiếng rừng hay tiếng mẹ ru êm?
Ai nghe tiếng rừngMà không xao xuyếnCó cây vàng tâmLìa rừngxuôi bếnƠi cây vàng tâm!Vàng tâm yêu quíLìa rừng quê hươngTiếng cưa máy nổBụi gỗ bay vàngTôi là bộ độiTôi đi sơn tràngXin rừng một câyXin rừng một câyĐem lên máy kéoKíp ngoài cửa rừngĐón về nhà cưaGỗ thơm ta xẻĐổi hàng Liên Xô
Rừng ơi! Rừng ơiCây là no ấmVàng thơm ngàn tấmTa xin rừng vềAi nghe tiếng rừngCây “sau sau” đổAi nghe tiếng rừngMà không rộn ràngNày cây “sau sau”Này cây “dẻ hương”Này cây “dẻ cuông”Gốc mấy người ômNgọn khiếp cánh chimTiếng đổ như sấmRun nép cầy muôngTrâu chờ dô hụiLà trâu lên đườngTrâu Đọi gắng sứcTrâu Bỉnh chịu thươngTrâu Sỉ chịu khóNào ta băng rừng!Quanh co đường dốcChín suối chặn ngangTrâu Đọi gắng sứcTrâu Bỉnh chịu thươngTrâu Sỉ chịu khóNào ta lên đường!Mai nằm máy kéoLao bè bến TrưngGỗ sẽ ra rừngXuôi về cửa biểnXuôi qua làng bếnNhững bầy em thơLội chơi bờ biếcEm ơi có biếtTa phải xa rừngBềnh bồng sóng cảVì các em không?Ai nghe tiếng rừngMà không bâng khuâng
Đây giọng Trị Thiên, Quảng NgãiEm ru Đồng Tháp bưng biềnAnh tự miền Nam tập kếtVề đây ngả gỗ trồng rừngNhững ngày phát lau dọn cỏBeo về quanh lán gầm vangMưa Lào mái nghiêng nước dộtGian nan thử lửa xem vàngBữa cơm thường không chắc dạLán gianh mấy chòm trong sươngKhe Chè muỗi độc rung cơn sốtRào Mắc đường đi con lũ hungRào Qua thú ác rình theo bướcNhìn ngược nhìn xuôi núi điệp trùng
Anh nghe tiếng rừngHôm nay máy điệnĐêm đêm nổ giònĐèn như hoa núiLâm trường Hương SơnAnh nghe tiếng rừngSớm nay máy kéoDọn nhà đi đâu?– “Ta đi trạm mớiThay dần sức trâuNay ở Ngàn PhốMai qua Khe Rào”Có chiếc giường xinhĐem theo cần trụcMáy kéo dọn nhàDận ga đường dốc
Độ nghỉ dừng trưa vo gạo suốiBa lạng cơm vàng thịt nướng khôTrưa rồi lau lách chim ru mộngBáo rọc lưng vời trong tiếng thơDầu máy hăng pha mùi cỏ dạiNhớ trăng Hoàn Kiếm tưởng em chờNgày rừng mây lướt nhanh khe thẳmChiều núi đường còn gấp trạm xaThư trên tay lái khoan rồi viếtMáy kéo lên đường tiếng rú gaTiếng rừng đâu chỉ tiếng voi điRăng rắc cành khôÀo lá rụngTiếng rừng đâu phải tiếng hươu vàngTiếng hoẵng điềm mưa vách đá vangTiếng rừng đâu phải tiếng tiều phuNhát búa sơn tràng rơi vắng lặng
Giã từ đồng đất tuyết Liên XôAnh bạn đi làm cây nhiệt đớiGió Lào anh lại nhớ rừng NgaRồi buổi mưa ngàn dâng lũ suối!Nhà anh, ta lát gỗ vàng tâmCửa đẹp vui người tay thợ giỏiBóng rừng len lỏi bước chuyên gia
Ai nghe tiếng rừngMà không bồi hồiMà chẳng bồi hồiGió nhẹ lướt vườn ươm giống quíĐinh, lim, sến, táu tuổi đầy tôiChò chỉ, chò nâu cao sánh núiHôm nay cây chửa đến vai ngườiTa xin – ta trả – ta ươm hạt
Ta giữ rừng thiêng của giống nòiEm gái đời sau tìm gỗ quíBuông cưa nguyên tử mắt xa vời:– “Những cây cổ thụ nàyCha, chúđã trồng thế kỷ thứ hai mươi”.
Em ơi! Công nhân đời mai sauEm nghe rừng nổi gió thì thàoCó tiếng đời nay trong tiếng ấyQua rừng cây trẻ nắng lao xao
Ai nghe tiếng rừngLòng không dạt dào?Ai nghetiếng rừng…
Lời bình:
Trong Rừng, Quang Dũng đã thể hiện tình yêu thiên nhiên và tâm hồn nhạy cảm của mình. Bài thơ tạo ra hình ảnh sống động về rừng núi, gợi lên vẻ đẹp hùng vĩ và tráng lệ của thiên nhiên. Qua đó, tác giả đã thể hiện sự gắn bó giữa con người và môi trường sống.
Rừng
Đường 12
Đường Mười haiĐường Mười hai anh dũngĐường dài hun hút đá rămMình mang đầy vết đạn bomNhưng quân thù khiếp sợKhông một chiếc cầu chưa gụcKhông một quán lều chưa bắnNhưng bên trong những hố bomThành giếng nước rửa chân trong vắtChuối, đu đủ lại trồng quanhQuán hàng lại thay mái mớiMùi tren lá thơm xanh.
Đường Mười hai ban ngàyIm mà dữ tợnNắng rãi trên đá nhọnĐâm chân người
Chỉ có trên trờiMặt trời và phi cơ giặcĐường Mười hai ban ngàyHoạ hoằn có bóng người đi vộiMình che đầy lá nguỵ trangNhững hố tăng sẽ đùn đất đỏ tươiNhư hốc mắt nhìn lên trời thẳm.
Nhưng mặt trời vừa chìmSau những rặng núi đầuCủa Trường Sơn vươn sẫmĐường Mười hai trắng trong hoàng hônBỗng đen đặc ngườiNhững nhịp chân đi rầm rậpCùng với gió đêm bắt đầu thổi mátĐèn hoa kỳ sáng lênTưng bừng trảy hộiĐường Mười hai trở dậySau giấc ngủ ban ngày.
Từ những xóm lẻẨn trong lùm treTừ những lối mòn qua ruộngNghìn chiếc xe mui khumBắt đầu chuyển bánhĐổ ra đường Mười haiVó ngựa nhịp nhàngNhững chiếc xe mui khumLộc cộc từng hàngHướng về miền Tây, Việt BắcNhững chú ngựa bờm dàiHất đầu lắc nhạcHí lên từng hồiPhất đuôi mừng khởi hànhĐường ngựa sặc mồ hôiBóng roi vung lên vòm sao xanhNhững anh chàng cầm cươngBuộc chiếc đèn chaiDưới gầm xe lúc lắcNgồi tán chuyện tiếu lâm.
Như chiếc xe thồ có tay ngaiDáng điệu rất là kiêu hãnhĐã đi mấy trăm cây dàiTừ Nghệ An Hà TĩnhNghỉ lại Nho QuanHút điếu thuốc sợi vàngNhìn lên sao Bắc ĐẩuĐêm nào vượt sông Đà?…Đêm nào qua sông Hồng?…Những chặng đường đi ngay mũi giặcĐể đem hàng lênCho liên khu Việt Bắc.Những chiếc xe thồLà mạch máu lưu thôngNhững ngày ta đánh giặc.Ở những hang núiVen đường Mười haiVệt đèn pha xuyên qua lá rừngTừng đoàn môlôtôba chuyển bánhNgười đi đường phải tránhSay mùi ét xăngThấy trên đường chiến dịchChúng ta đi băng băngNhững hồi còi giục vộiNhư lời một bài ca phấn khởi.
Có những đêm gió bãoGiông rừng đổ mưa ngànTrên đường Mười haiKhông ngớt bóng người điNhững đoàn dân côngÁo sặc mồ hôi gió mặnBước chân quaBờ cát biển xanh Trung bộBước chân qua Đồi ngangNhững gót chân sỏi bùn lỗ chỗMang gạo lên chiến trườngNhững đoàn người đi mười tháng dân côngĐêm đêm lại trên đường Mười haiBóng dài theo bóng đèn chai lúc lắcCó những đêm trăng sángVách núi vang lênGiọng hò Nghệ Tĩnh miền ThanhNhững đoàn dân côngDừng lại châu TrangĐón bát nước tươi vàngBàn tay áo chàmChị em miền núi.
Đường Mười hai đêm đêm hành quânBóng bộ đội chính quyBước vào chiến dịchLù lù pháo nặngĐường Mười hai đêm đêm hành quânEm nhỏ bên đường thức giấcNghe tiếng hò tiếng hátTiếng giày vải, tiếng cườiCó những đêm nghé liếpThấy lũ lượt tù binhRâu xồm xoàm kéo lệt sệt giày đinhAnh bộ đội của taSúng máy trong tay cầm chắcĐường Mười hai ban đêm vùng dậyCứ đêm này qua đêm khácNhững đoàn xe ngựa mui khumNối nhau đi trường kỳ kháng chiếnCứ đêm này tiếp đêm kiaTừng lớp dân công đèn dầu le lóiTrong đêm hò hát gọi nhau…Hết đêm này đến đêm sauNhững người lái xe thồMồ hôi thấm bụi đường đá bộtCuộc sống chúng taLao về phía tiền phươngLúc mặt trời vừa tắtNhanh như đoàn xe đêm đêmGầm lên không biết mệt.Đường Mười haiĐường Mười hai anh dũngĐường dài hun hút đá rămMình đang đầy vết đạn bomNhưng quân thù khiếp sợĐêm đêm đường Mười hai vùng dậySau một ngày nghỉ ngơiDồn dập chân đi cuồn cuộn sóng ngườiChiến đấuGiặc điên dạiKhông một bóng cầuKhông một quán lều chưa pháNapan, bom bướm, bom dâyNhưng bên những hố bomThành giếng nướcChuối, đu đủ lại trồng quanhQuán lều lại thay lá mớiMùi lạt thơm xanh.
Lời bình:
Đường 12 là bài thơ mang đậm âm hưởng của thời kỳ kháng chiến, thể hiện sự khắc nghiệt của cuộc sống chiến tranh. Quang Dũng đã khắc họa hình ảnh con đường đầy khó khăn và gian khổ, nhưng cũng không kém phần lãng mạn và huyền bí. Tác phẩm là một bản hùng ca về sức mạnh và tinh thần kiên cường của con người.
Tiết xôi mới trên đường khai hoang
Đường thôn rạ vàngNgậy mùi cơm mớiTháng mười quê taGạo mùa chim ngóiQuê vui lúa màu
Ao trong trời xanhBay lá tre khôRơi chùm sung chínNhớ ai mong chờ
Anh đi khai hoangThêm tên những làngThêm đồng lúa mớiMai thành quê hương
Tháng mười hành quânĐưa theo xóm làngĐường thôn rạ vàngGạo đồ chim ngóiĐi làm quê hương.
Lời bình:
Bài thơ thể hiện niềm vui và hy vọng của con người trong công cuộc xây dựng quê hương. Hình ảnh những người nông dân cặm cụi lao động tạo ra một không gian đầy sức sống, thể hiện tình yêu và niềm tự hào về quê hương.
Cố quận
Trăng sáng vẫn vờn đôi bóng cau
Ngồi đây mà gửi nhớ phương nào
Gió mát lung linh vầng Bắc Đẩu
Tiếng hè ếch nhái rộn bờ ao.
Ngồi đây năm năm miền ly hương
Quê người đôi gót mải tha phương
Có những chiều chiều trăng đỉnh núi
Nhà ai chày gạo giã đêm sương
Tịch mịch sầu vơi bèo râm ran
Côn trùng im ỉm lối trăng tàn
Người ơi quê cũ đèn hoe ngọn
Tóc bạc trông chừng cảnh héo hon
Ngõ trúc quanh quanh sầu bóng lá
Trăng vàng rơi rắc nẻo nào xưa
Ngõ cũ không mong người trở lại
Mà mùi hoa mộc vẫn thơm đưa
Đốt khói lên rồi hương viễn vông
Dòng xanh thoáng biến cảnh hư không
U hiển liễu trai về quá khứ
Chuối vườn rũ lá đóm bay vòng
Em ơi, em ơi đêm dần vơi
Trông về phương ấy ngóng trông người
Trăng có soi qua vầng tóc bạc
Nẻo về cố quận nhớ thương ôi!
Lời bình:
Quang Dũng đã miêu tả vẻ đẹp của quê hương qua những hình ảnh cụ thể và gần gũi. Bài thơ thể hiện sự gắn bó sâu sắc với mảnh đất nơi mình lớn lên, tạo ra không khí ấm áp và thân thuộc trong lòng người đọc.
Hồ Nam
Ai biết Hồ Nam giờ ra sao?
Xa cách hồn quê động bóng cau
Ðám cưới qua đò quai nón mới
Mười năm còn tưởng bóng cô dâu
Ai biết Hồ Nam giờ đổi thay
Bãi sỏi gầm quanh nước réo ngày
Em nhỏ tắm trâu chiều núi biếc
Giờ em chiến sĩ ở đâu đây
Ai nhớ Hồ Nam mây trắng xa
Giây nói tham mưu giăng mọi nhà
Tư lệnh cùng dân ăn cỗ giỗ
Ði rồi còn nhắc mãi quân ta
“Một hàng cau phơ phất
Một hàng mây xa xôi
Trong mưa chiều hiu hắt
Buồn lắm Hồ Nam ơi!”
Vàng cũ thời gian trang nhật ký
Bâng khuâng y tá mắt trông người
Chưa vào chiến dịch – quân y vắng
Quê nhà Hà Nội dạ như khơi.
Lời bình:
Hồ Nam là bài thơ thể hiện tình yêu và nỗi nhớ quê hương, nơi tác giả đã khắc họa vẻ đẹp của thiên nhiên và con người. Hình ảnh hồ nước xanh mát cùng những kỷ niệm đẹp đã tạo nên một không gian thơ đầy cảm xúc, gợi nhớ về những ngày tháng êm đềm.
Một phút thoáng qua
Chưa gặp sao đành thương nhớ nhau?
Đôi phen số mệnh cũng cơ cầu
Người đi mang nửa hồn đơn lẻ
Tôi về hoài vọng một đôi câu
Khói thuốc chiều sông hỡi dáng người!
Phương nào đôi mắt ngó xa xôi
Nào ai biết được niềm u ẩn
Từng lắng nhiều trong những mảnh đời
Tôi viết chiều nay chiều tưởng vọng
Làm thơ mình lại tặng riêng mình
Sông trôi luống gợi dòng vô hạn
Biền biệt ngày xanh xa ngày xanh
Thời đại bao lần khô nước mắt
Hoa đèn riêng gửi chút tâm tư
Ngắn dài đã học người thiên cổ
Vạn đại sầu lên chẳng bến bờ
Chiều ấy em về thương nhớ ai?
Tôi chắc đường đi đã rất dài
Tim tím chiều hôm lên bóng núi
Dọc đường mờ những cánh hoa phai
Một chút linh hồn nhỏ
Đi về chân núi xanh
Màu tím chiều chầm chậm
Hoàng hôn nghe một mình
Giáo đường chuông rời rạc
Tan vỡ nhiều âm thanh
Một chút linh hồn nhỏ
Đi về chân núi xanh.
Lời bình:
Một phút thoáng qua thể hiện những suy tư về cuộc sống và cái đẹp. Quang Dũng đã sử dụng ngôn ngữ tinh tế để tạo nên những hình ảnh sống động, thể hiện những cảm xúc mãnh liệt và sâu sắc trong từng khoảnh khắc.
Thơ tặng ông Lang
Gian khổ đường ta ta cứ đi
Vững tâm theo kháng chiến trường kỳ
Trắng trong nguyền giữ lòng cam thảo
Son sắt càng thơm dạ quế chi
Non nước đã vương tơ đỗ trọng
Giàu sang đâu hám chữ đương qui
Lênh đênh dầu mấy lênh đênh nữa
Tin tưởng ngày mai rộng lối đi.
Lời bình:
Thơ tặng ông Lang là tác phẩm tiêu biểu thể hiện tình cảm sâu sắc và sự trân trọng của nhà thơ Quang Dũng đối với ông Lang – một người thầy thuốc và cũng là biểu tượng của trí thức trong bối cảnh xã hội những năm kháng chiến. Bài thơ không chỉ đơn thuần là một lời chúc mừng hay cảm ơn, mà còn mang trong mình những suy tư, cảm nhận và triết lý sống sâu sắc về con người và cuộc đời.
Lời kết
Tuyển tập thơ Quang Dũng hay nhất mọi thời đại sẽ giúp bạn có thêm hiểu biết về ông. Phong cách sáng tác của Quang Dũng phóng khoáng và lãng mạn. Ngoài Tây Tiến, ông còn được biết đến như tác giả của nhiều bài thơ nổi tiếng khác.
Categories: Thơ theo tác giả
Source: truongcaobaquat.edu.vn