So sánh và hướng dẫn đấu CB 3 pha dùng cho 1 pha

Chu Văn An

Do khả năng chịu tải lớn, máy cắt ba pha có ứng dụng linh hoạt ngay cả trong các hệ thống chỉ sử dụng nguồn điện một pha. Vậy CB ba pha nối với nhau như thế nào và chúng ta cần chú ý những gì để đảm bảo an toàn điện? KTH ELECTRIC sẽ kể tất cả trong bài viết dưới đây.

Khi nào tôi nên chuyển từ cầu dao ba pha sang cầu dao một pha?

Thông thường, hệ thống điện dân dụng chỉ sử dụng nguồn điện 1 pha 220V. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp nên sử dụng CB 3 pha cho 1 pha thì tốt hơn, ví dụ:

• Khi các nhà máy, văn phòng hay khu dân cư có nhu cầu sử dụng một số thiết bị công nghiệp như điều hòa công suất lớn, máy bơm nước 3 pha, thang máy…
• Cầu dao ba pha có thể được sử dụng khi không có cầu dao một pha có đủ công suất để bảo vệ các thiết bị điện.
• Khi cần đến hệ thống tủ điện đồng bộ, hầu hết các thiết bị đều sử dụng nguồn điện 3 pha nhưng vẫn có nhánh điện 1 pha.

Lưu ý: Sau khi có nguồn điện ba pha, nếu muốn sử dụng với các thiết bị điện 220V/110V thông thường thì cần lắp thêm bộ ổn áp ba pha. Sử dụng cầu dao 3 pha cho giai đoạn 1 có thể giúp tiết kiệm chi phí mua thiết bị, đảm bảo tính thống nhất của hệ thống nhưng phải đảm bảo đấu nối đúng tiêu chuẩn kỹ thuật để tránh rủi ro.

Chi tiết chuyển đổi máy cắt ba pha thành một pha

Việc chuyển từ sử dụng CB ba pha sang sử dụng một pha đòi hỏi phải tuân thủ một số nguyên tắc và tiêu chuẩn kỹ thuật. Lỗi lắp đặt có thể gây cháy, nổ, điện giật hoặc rút ngắn tuổi thọ của thiết bị.

Nguyên tắc thay đổi pha

Để đảm bảo máy cắt ba pha được đấu nối một pha hợp lý và an toàn cần chú ý các nguyên tắc sau:

• Chỉ sử dụng 1 trong 3 cực của cầu dao 3 pha để nối 1 pha. Hai cực còn lại có thể để trống hoặc nối song song để tăng độ dẫn điện (tùy theo mục đích sử dụng).
• Khi sử dụng nguồn điện một pha, không kết nối các pha không chính xác. Việc sử dụng không đúng cách có thể dẫn đến quá điện áp hoặc cháy thiết bị.
• Khi được sử dụng trong các hệ thống có cả tải ba pha và một pha, phải cung cấp thiết bị cân bằng pha hoặc bộ điều chỉnh điện áp phù hợp.
• Nên sử dụng thêm tụ điện hoặc thiết bị bảo vệ nguồn để ổn định dòng điện và điện áp.

sơ đồ chuyển pha

Khi cần chuyển đổi từ hệ thống điện ba pha sang hệ thống điện một pha, bạn sẽ thường xuyên gặp hai sơ đồ phổ biến là sơ đồ ngôi sao và sơ đồ tam giác. Đây là hai phương pháp kỹ thuật cơ bản nhưng hiệu quả, có thể giúp các thiết bị như động cơ ba pha hoạt động ổn định trên nguồn điện một pha.

Để thực hiện dịch pha, trước tiên phải sử dụng tụ điện cố định. Loại tụ điện này sẽ cho phép tạo ra pha thứ ba mô phỏng, giúp động cơ ba pha chạy trơn tru ngay cả khi chỉ cấp nguồn một pha. Ngoài ra, bạn cũng cần hiểu rõ nguyên lý đảo chiều động cơ, vì việc kết nối sai sẽ khiến thiết bị chạy ngược chiều hoặc không hoạt động. Khi đã xác định được công suất, điện dung và chiều quay chính xác, bạn có thể chọn một trong hai sơ đồ kết nối sau:

sơ đồ tam giác

bản đồ sao

Lưu ý: Chọn sai tụ điện hoặc không tính toán kỹ sẽ khiến động cơ chạy yếu, không khởi động được thậm chí là cháy cuộn dây. Vì vậy, việc chuẩn bị trước khi đấu nối – bao gồm kiến ​​thức kỹ thuật và tính toán thông số – là vô cùng quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả hoạt động của hệ thống điện.

Các bước cài đặt

• Bước 1: Cắt nguồn điện và khảo sát vị trí lắp đặt

Đầu tiên, hãy ngắt kết nối toàn bộ hệ thống điện khi lắp đặt cầu dao để tránh nguy cơ bị điện giật. Sau đó, xác định vị trí lắp đặt cầu dao trong tủ điện hoặc tủ phân phối.

• Bước 2: Cố định aptomat vào đúng vị trí

Sử dụng vít để cố định giá đỡ vào thanh ray hoặc bề mặt tùy chọn. Lưu ý rằng đầu vào (đường truyền) của aptomat hướng lên trên và đầu ra (tải) hướng xuống dưới.

• Bước 3: Đấu nối dây điện như hình vẽ

Nối dây nguồn AC vào đầu dây (thường là L1, L2, L3) và đầu dây tải vào thiết bị tải. Đảm bảo rằng dây có điện được kết nối đúng cách với cực L và dây trung tính (nếu có) được kết nối đúng cách với cực N. Trình tự đấu dây sai không chỉ khiến cầu dao không hoạt động bình thường mà còn gây cháy nổ hoặc nguy hiểm cho người sử dụng.

Đối với cầu dao chống giật, không phải loại nào cũng có khả năng bảo vệ quá tải. Vì vậy, nên lắp nối tiếp cầu dao MCCB/MCB chính để nó có thể tự động ngắt nếu hệ thống có sự cố.

• Bước 4: Kiểm tra toàn diện và cải tiến hệ thống

Sau khi kết nối hoàn tất, hãy kiểm tra lại toàn bộ hệ thống. Đảm bảo không có dây lỏng lẻo, cầu dao được siết chặt và sơ đồ nối dây khớp với thực tế. Bật lại nguồn và kiểm tra hoạt động.

Xem thêm: Hướng dẫn lắp đặt máy cắt 1 pha và 2 cực 1 pha

Phân biệt aptomat 3 pha và aptomat 1 pha

Một số khác biệt giữa máy cắt ba pha và máy cắt một pha được trình bày trong bảng dưới đây:

Những điều cần lưu ý khi chọn aptomat ba pha

Việc lựa chọn Aaptomat 3 pha để sử dụng 1 pha đòi hỏi người dùng phải quan tâm đến cả yếu tố kỹ thuật và thương hiệu để đảm bảo hiệu quả và an toàn:

• Chọn cầu dao có dòng điện định mức lớn hơn dòng điện hoạt động thực tế từ 20% đến 30%. Ví dụ: nếu thiết bị tiêu thụ 28A, hãy chọn aptomat 32A hoặc 40A.
• Đối với điện dân dụng: chỉ cần chọn loại có công suất cắt 6kA là đủ. Nguồn điện công nghiệp hoặc những nơi có dòng điện sự cố lớn: Nên chọn loại trên 10kA.
• Nếu lắp đặt ở những khu vực ẩm ướt như phòng tắm, nhà bếp, bạn có thể lựa chọn các mẫu Aaptomat có bổ sung khả năng chống rò rỉ (RCBO)… Nếu chỉ cần bảo vệ chống quá tải, ngắn mạch thì các loại thông thường (MCB, MCCB) là đủ.
• Ưu tiên các sản phẩm có chứng chỉ như IEC 60898 (dân dụng), IEC 60947-2 (công nghiệp),… Các sản phẩm này đến từ một số thương hiệu nổi tiếng như: Schneider Electric, Panasonic, LS, BTB Electric, Mitsubishi…

Tìm hiểu thêm: Bảng lựa chọn tự động ba pha theo tiêu chuẩn công suất thực tế

Trong nhiều trường hợp, sử dụng CB 3 pha thay vì 1 pha là giải pháp linh hoạt và tiết kiệm, đặc biệt khi cần tải lớn nhưng nguồn điện là 1 pha. Nhưng người dùng cần hiểu rõ cách đấu nối của cầu dao ba pha, phân biệt với cầu dao một pha và lựa chọn sản phẩm chất lượng cao để đảm bảo an toàn.