Chu Văn An
Nội dung bài viết
Contactor và rơle là hai thiết bị có chức năng giống nhau trong hệ thống điện công nghiệp nhưng vẫn có những khác biệt đáng kể khi so sánh contactor và rơle. Hãy theo dõi các bài viết dưới đây của chúng tôi để tìm hiểu thêm về các khái niệm, cấu tạo, nguyên lý làm việc và ứng dụng của contactor, rơle.
Khái niệm về công tắc tơ và rơle
Công tắc tơ có nhiệm vụ đóng, đóng các mạch động lực. Contactor được dùng để điều khiển các thiết bị như động cơ, tụ điện, hệ thống chiếu sáng… thông qua các nút bấm, chế độ tự động hoặc điều khiển từ xa… Loại thiết bị này có khả năng bật tắt nhanh nên được sử dụng rộng rãi trong các hệ thống điện có kết cấu phức tạp, mức độ tự động hóa cao.
Rơle là tên gọi chung cho một thiết bị ngắt mạch được điều khiển bằng cách đo các hệ số đầu vào và so sánh chúng với các thông số định mức. Các yếu tố so sánh này bao gồm dòng điện, ánh sáng, âm thanh, nhiệt độ… tương ứng với các loại rơle khác nhau như rơle điện tử, rơle nhiệt, rơle chốt từ, rơle trung gian…
So sánh điểm giống và khác nhau giữa contactor và rơle
Về cơ bản, contactor và rơle là những thiết bị đóng/cắt mạch và nguyên lý hoạt động của chúng tương tự nhau. Tuy nhiên, do mục đích sử dụng của hai thiết bị này khác nhau nên cấu trúc, nguyên lý làm việc và kịch bản ứng dụng của chúng cũng khác nhau.
Bảng sau so sánh contactor với các loại rơle phổ biến trên thị trường hiện nay:
| Hệ số so sánh | công tắc tơ | Rơle nhiệt | Rơle trung gian | tiếp sức chất bán dẫn | rơle thời gian |
| kết cấu | Gồm 3 bộ phận chính: tiếp điểm, buồng dập hồ quang và nam châm điện | Gồm 3 bộ phận chính: cảm biến nhiệt độ, bộ chuyển đổi tín hiệu và bộ khởi động | Gồm 2 phần chính: cuộn hút (nam châm điện) và mạch tiếp điểm | Gồm 3 mạch chính: mạch đầu vào, mạch cách ly và mạch đầu ra | Bao gồm: cuộn dây, mạch từ, mạch điện tử hẹn giờ, tiếp điểm, vỏ bảo vệ, đồng hồ hiển thị,… |
| Nguyên tắc làm việc | Khi đặt điện áp vào cuộn dây contactor, một lực từ được tạo ra sẽ hút lõi sắt chuyển động và tạo thành mạch từ kín. Lực từ lúc này sẽ thắng được phản lực của lò xo, khiến contactor lần lượt chuyển sang trạng thái hoạt động: tiếp điểm chính sẽ đóng lại, hoàn thành mạch cấp nguồn cho thiết bị, còn tiếp điểm phụ có thể đóng hoặc mở theo yêu cầu của mạch điều khiển.
Khi ngừng cấp điện, công tắc tơ sẽ trở về trạng thái tắt và các tiếp điểm sẽ trở về trạng thái ban đầu. |
Rơle nhiệt hoạt động dựa trên sự giãn nở vi sai của hai tấm kim loại khi nhiệt độ hiện tại thay đổi. | Nó hoạt động dựa trên nguyên lý điện từ, sử dụng nam châm điện tác dụng lên các tiếp điểm để kết nối, ngắt mạch điện và điều khiển các thiết bị đầu ra. | Rơle bán dẫn hoạt động bằng cách cách ly tín hiệu giữa mạch điện và mạch điều khiển. Điều này giúp bảo vệ mạch điều khiển khỏi các sự cố về mạch điện như quá dòng và quá áp | Rơle thời gian được chia thành độ trễ BẬT của bộ định thời và độ trễ TẮT của bộ định thời theo loại tiếp điểm mở và đóng. Hai loại này có nguyên lý làm việc khác nhau |
| khả năng chịu tải | Công tắc tơ được thiết kế để hoạt động ở công suất tải cao, thường là trên 10A. | Rơle nhiệt sử dụng dòng điện xoay chiều, có mức tiêu thụ điện năng lên tới 500V và tần số 50Hz. Ngoài ra, rơle nhiệt còn có nhiều loại với dòng điện một chiều lên tới 150A và 440V. | Rơle trung gian thường chỉ phù hợp với mạch có công suất nhỏ hơn 20A | Rơle bán dẫn được thiết kế để hoạt động ở mức công suất cao, nhưng cần có bộ tản nhiệt vì lượng nhiệt lớn được tạo ra trong quá trình hoạt động. | |
| Tiêu chuẩn tiếp xúc đóng/mở | Công tắc tơ thường chỉ có các tiếp điểm mở, nghĩa là chúng không chạm vào nhau khi không có dòng điện chạy qua các tiếp điểm. Điều này giúp ngăn ngừa nguy cơ cháy nổ nếu phát sinh sự cố về điện | Rơle nhiệt có 1 tiếp điểm thường đóng và 1 tiếp điểm thường mở. Khi xảy ra sự cố quá tải, NC sẽ mở ra và tiếp điểm này mắc nối tiếp với mạch điều khiển. Tiếp điểm thường mở sẽ đóng lại trong trường hợp quá tải, để kết nối đèn hoặc báo động | Rơle trung gian có 1 cặp tiếp điểm: một tiếp điểm thường đóng và một tiếp điểm thường mở, dùng chung một đầu | Rơle thời gian bao gồm các tiếp điểm tức thời và các tiếp điểm định thời. Tùy thuộc vào cách phân loại (độ trễ BẬT hoặc độ trễ TẮT), hai tiếp điểm sẽ thay đổi sang các trạng thái khác nhau khi cấp dòng điện vào cuộn dây. | |
| Chức năng tải lò xo | Công tắc tơ này có các tiếp điểm lò xo giúp kéo các tiếp điểm ra xa nhau khi có dòng điện quá tải. Điều này giúp ngăn chặn các điểm tiếp xúc tự hàn hoặc gây cháy nổ thiết bị. Vì vậy, contactor có tính năng an toàn cao hơn rơle khi xảy ra sự cố về điện. | Rơle hiếm khi sử dụng tiếp điểm lò xo vì hầu hết các loại rơle phổ biến đều hoạt động ở mức công suất thấp | |||
| Chức năng bảo vệ hồ quang | Việc trang bị các thiết bị bảo vệ hồ quang, chẳng hạn như tấm chắn, thanh giằng hoặc khí quyển, có thể giúp loại bỏ hồ quang một cách hiệu quả khi chuyển mạch. | Không có thiết bị bảo vệ đèn flash hồ quang | |||
| Quá tải chức năng | Khi contactor nhận được tín hiệu quá tải từ cảm biến sẽ kết nối thiết bị quá tải và cắt nguồn điện trong khoảng 10 đến 30 giây. Tính năng này giúp bảo vệ an toàn cho mạch điện và các thiết bị điện khác đồng thời tiết kiệm năng lượng và chi phí sửa chữa. | Khi xảy ra sự cố quá tải, sử dụng rơle nhiệt là cách tốt nhất để đảm bảo an toàn cho động cơ | Khả năng bảo vệ thiết bị khỏi quá tải | Rơle bán dẫn không có bảo vệ quá tải | Rơle thời gian được sử dụng để bảo vệ thiết bị và hệ thống chống quá dòng và quá áp |
| ứng dụng | Lắp đặt cho hệ thống điện 3 pha có điện áp khoảng 1000V trở lên, lý tưởng cho các hệ thống điều khiển công suất lớn như điều khiển động cơ, hệ thống chiếu sáng công nghiệp, HVAC, máy móc sản xuất,… | Ứng dụng đa dạng: bảo vệ quạt, đèn, tủ lạnh… Được sử dụng trong các thiết bị có công suất lớn như máy nén khí, máy bơm nước công nghiệp, đặc biệt bảo vệ nồi cơm điện, máy nước nóng, bàn là… | Dùng để chuyển mạch tới các thiết bị khác, điều khiển cửa cuốn điện, bảo vệ tủ lạnh, cho mạch điều khiển máy bơm, hệ thống xử lý nước thải, hệ thống cấp nước… | Hệ thống điều khiển tự động PLC cho động cơ, máy móc, điều khiển nhiệt độ tự động được tích hợp trong nhiều thiết bị điện tử gia dụng như tủ lạnh, điều hòa, lò vi sóng. | Hệ thống chiếu sáng, hệ thống cửa tự động, điều khiển máy bơm nước, hệ thống tưới tiêu, kích hoạt báo động, điều khiển quạt, bóng đèn, điều hòa, nước nóng lạnh trong hệ thống điện gia đình |
Tại sao rơle trung gian có thể thay thế công tắc tơ?
Rơle trung gian đóng vai trò truyền công suất và tín hiệu từ các thiết bị có công suất thấp đến các thiết bị có công suất cao trong sơ đồ điện. Chúng được sử dụng rộng rãi trong các hệ thống điều khiển của thiết bị điện công nghiệp hoặc gia dụng hiện đại. Trong vai trò của rơle trung gian, có rất nhiều chức năng có thể thay thế contactor.
Do các tiếp điểm của rơle trung gian có khả năng chịu tải nhất định và tải tương đối nhỏ nên nó được dùng để thay thế các công tắc tơ nhỏ như điều khiển cửa cuốn điện và một số thiết bị gia dụng.
Khi mạch điều khiển công nghiệp cần sử dụng các tiếp điểm thường đóng của công tắc tơ cho mục đích điều khiển, nhưng các tiếp điểm này đã được sử dụng hết, rơle trung gian có thể được mắc song song với cuộn dây của công tắc tơ ban đầu và các tiếp điểm thường đóng của rơle trung gian có thể được sử dụng để điều khiển các bộ phận tương ứng.
Trên đây là bản tóm tắt chuẩn so sánh sự giống và khác nhau giữa contactor và rơle. Việc hiểu rõ cấu tạo, nguyên lý và ứng dụng của cả hai thiết bị có thể giúp bạn lựa chọn được sản phẩm phù hợp cho hệ thống điện muốn lắp đặt hoặc thay thế chúng trong những tình huống cụ thể. Để tìm hiểu thêm về contactor và rơle, truy cập: https://etinco.vn/tin-tuc/kien-thuc/kien-thuc-contactor-ro-le/
Nội dung được phát triển bởi đội ngũ truongchuvananhue.edu.vn với mục đích chia sẻ và tăng trải nghiệm khách hàng. Mọi ý kiến đóng góp xin vui lòng liên hệ tổng đài chăm sóc: 1900 0000 hoặc email: hotro@truongchuvananhue.edu.vn