Mất dây trung tính là gì? Các nguyên nhân và biện pháp khắc phục

Chu Văn An

Mất dây trung tính là hiện tượng thường gặp ở nguồn điện một pha và ba pha, ảnh hưởng đến hoạt động của thiết bị và gây nguy hiểm cho con người. Vậy mất dòng bằng 0 là gì? Nguyên nhân của vấn đề này là gì và làm thế nào để giải quyết nó? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.

Mất đường trung tính là gì?

Đứt dây trung tính là một tai nạn điện nghiêm trọng xảy ra trong hệ thống điện ba pha bốn dây hoặc một pha hai dây. Khi dây trung tính bị đứt, hư hỏng hoặc hở mạch sẽ gây lệch pha, mất cân bằng tải, khiến dây trung tính bị nhiễm điện, gây nguy hiểm cho người và thiết bị.

Mất trung tính có thể xảy ra ở bất cứ đâu trên lưới điện truyền tải, từ trạm biến áp, đường dây truyền tải, phân phối đến các thiết bị điện sử dụng trong gia đình.

Nguy cơ thiếu trung tính

Mất trung tính là sự cố điện nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến con người và thiết bị.

Mất an toàn điện

Về mặt lý thuyết, dây trung tính không mang điện áp hoặc chỉ mang điện áp rất nhỏ nên sẽ không gây ra điện giật. Nhưng khi hệ thống mất dây trung tính thì điện áp đặt vào dây trung tính bằng 5% điện áp pha. Tại thời điểm này, đường trung tính và đường pha có đặc điểm giống nhau và có nguy cơ bị điện giật. Độ lệch pha càng lớn thì nguy cơ bị điện giật từ dây trung tính càng lớn.

Ngoài ra, ở nguồn điện ba pha, dây trung tính còn có nhiệm vụ dẫn dòng điện trở về nguồn. Do đó, khi không còn dây trung tính bảo vệ, hệ thống không còn đường hồi điện bình thường và dòng điện sẽ chạy qua thiết bị, khiến mọi thiết bị đều nguy hiểm cho con người.

Sự cố thiết bị điện

Chức năng chính của dây trung tính là cân bằng điện áp giữa các pha trong lưới điện ba pha. Vì vậy, khi dây này bị hỏng hoặc đứt sẽ xảy ra hiện tượng lệch pha, gây ra hiện tượng tăng vọt điện áp giữa các pha, khiến thiết bị hoạt động ở điện áp 220V bị cháy ngay lập tức.

Việc mất dây trung tính không bảo vệ được hiện tượng động cơ khỏi hiện tượng động cơ, tình trạng động cơ dừng đột ngột khi vẫn mang điện áp, khiến dòng điện tăng lên gấp nhiều lần so với dòng định mức.

Nguy cơ cháy hoặc nổ điện

Việc mất đường trung tính dẫn đến điện áp tăng đột ngột, không chỉ làm hư hỏng thiết bị mà nếu không khắc phục kịp thời còn có thể gây chập điện, cháy điện, gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản.

Cách xác định dây trung tính bị thiếu trong hệ thống điện của bạn

Nhận biết hiện tượng mất trung tính có thể giúp giảm thiểu các tai nạn về điện đối với con người và thiết bị. Bạn có thể nhận biết vấn đề này bằng một số dấu hiệu nhận biết, chẳng hạn như:

• Máy chạy bất thường: Mất trung tính có thể khiến thiết bị bị cháy, hoạt động không liên tục, chập chờn và đặc biệt là thiết bị có động cơ ngừng hoạt động.
• Thay đổi thông số điện áp: Khi đo điện áp giữa dây pha và dây trung tính, nếu nguồn điện 1 pha lớn hơn 220V và nguồn điện 3 pha lớn hơn 380V thì có thể đường dây trung tính bị thiếu một pha.
• Máy kiểm tra ắc quy sáng lên 2 dây: Dây trung tính thường không được cấp điện và do đó sẽ không làm sáng đồng hồ trong điều kiện bình thường. Tuy nhiên, khi thiếu dây trung tính, dây đó đã có điện áp và do đó có thể làm cho máy quang điện sáng lên.

Để xác định xem dây trung tính có bị thiếu hay không, bạn nên kiểm tra cụ thể bằng một số phương pháp sau.

Thích hợp cho điện 1 pha 2 dây

• Kiểm tra điện áp: Mất trung tính dẫn đến mất cân bằng điện áp giữa dây pha và dây trung tính. Có thể kiểm tra điện áp giữa dây pha và dây nối đất bằng thiết bị đo điện áp. Nếu giá trị cao hơn bình thường thì có thể dây trung tính có vấn đề.
• Kiểm tra dao động điện áp: Đặt thiết bị ở chế độ đo điện áp xoay chiều bằng đồng hồ vạn năng và đặt đầu dò lên dây pha và dây trung tính. Nếu giá trị điện áp dao động, dây trung tính bị hỏng.
• Kiểm tra hệ thống điện: Để chắc chắn hơn, bạn có thể kiểm tra từng bộ phận trong hệ thống điện, đặc biệt là các kết nối.

Thích hợp cho điện ba pha bốn dây

• Kiểm tra điện áp từng pha: Sử dụng thiết bị đo điện áp để kiểm tra sự chênh lệch điện áp giữa các pha. Nếu các giá trị này khác nhau đáng kể thì có thể thiếu trung tính.
• Kiểm tra điện áp pha và đất: Kiểm tra lần lượt điện áp giữa từng dây pha và dây nối đất. Nếu phát hiện sự khác biệt về giá trị điện áp, dây trung tính có thể bị đứt hoặc hư hỏng.
• Kiểm tra điện trở: Mất trung tính dẫn đến giảm đột ngột điện trở giữa pha và đất. Điều này có thể được xác định bằng cách sử dụng thiết bị đo điện trở.

Nguyên nhân mất dây trung tính

Có nhiều lý do dẫn đến mất đường truyền, thường bao gồm:

• Thiệt hại cơ học: Nhiệt độ cao, sốc, rung lắc mạnh, vật nặng, côn trùng hoặc chuột… có thể khiến dây trung tính bị đứt hoặc hư hỏng trong quá trình sử dụng hoặc vận chuyển.
• Thiếu lắp đặt kỹ thuật: Nếu kết nối dây trung tính bị lỏng hoặc bị ăn mòn, theo thời gian sẽ gây ra hở mạch, mất cân bằng pha, tăng điện trở dây và tiềm ẩn nguy cơ điện giật, cháy nổ.
• Mất pha nguồn điện chính: Mất một hoặc nhiều pha của nguồn điện chính cũng sẽ dẫn đến mất dây trung tính.
• Mất pha do lỗi hệ thống: Mất pha có thể xảy ra do hỏng cổ góp, hỏng máy biến áp hoặc hỏng thiết bị bảo vệ.
• Mất cân bằng tải: Khi tải sử dụng các pha không cân bằng, nó có thể gây ra quá tải một pha, quá dòng và cuối cùng là tổn thất trung tính.
• Lão hóa dây: Dây kém chất lượng nếu sử dụng lâu ngày sẽ làm hỏng lớp cách điện, khiến các lõi dẫn điện tiếp xúc với nhau gây đoản mạch hoặc hở mạch.

Cách sửa dây trung tính bị thiếu

Giải pháp tức thời

Nếu phát hiện thiếu đường trung tính của hệ thống, bạn có thể xử lý nhanh chóng bằng quy trình sau:

Bước 1: Ngắt nguồn điện và kiểm tra hệ thống dây điện

Sử dụng dụng cụ đo chuyên dụng để xác định vị trí dây trung tính bị đứt, đứt, hư hỏng… Nếu tình trạng dây trung tính chỉ hạn chế bong tróc lớp cách điện, bạn có thể dùng băng dính cách điện bọc lại hoặc cắt bỏ đoạn đó rồi nối lại. Nếu dây trung tính bị hỏng thì cách tốt nhất là thay dây mới để đảm bảo an toàn trong quá trình truyền tải điện.

Bước 2: Kiểm tra tải

Thiết bị cần được phân bổ đều giữa các pha để hạn chế độ lệch pha của điện một pha. Ưu tiên sử dụng thiết bị công nghệ mới, tiết kiệm điện.

Bước 3: Lắp dây nối đất

Khi dây trung tính bị mất, dòng điện sẽ chạy qua thiết bị gây nguy hiểm cho người sử dụng. Bạn nên trang bị cho hệ thống của mình một dây nối đất để nguồn điện dư thừa có thể thoát ra ngoài một cách an toàn.

LƯU Ý: Quy trình xử lý mất trung tính ở trên dành cho những người có chuyên môn về điện hoặc những người tự tin vào kiến ​​thức về điện của mình. Nếu bạn không có kinh nghiệm xử lý các sự cố về điện, hãy liên hệ với kỹ sư điện chuyên nghiệp để được trợ giúp ngay hôm nay.

giải pháp phòng ngừa

Dưới đây là một số biện pháp giúp hạn chế tổn thất pha trung tính.

• Bảo vệ dựa trên hiện tại: Bằng cách theo dõi dòng điện của từng pha, khi phát hiện dòng điện của một pha nào đó giảm đột ngột hoặc mất điện hoàn toàn, hệ thống bảo vệ sẽ kích hoạt cầu chì, cầu dao và các thiết bị khác để tự động ngắt nguồn điện.
• Bảo vệ dựa trên điện áp: Tương tự như phương pháp trên, khi hệ thống bảo vệ phát hiện sự chênh lệch đáng kể hoặc mất hoàn toàn điện áp cấp vào một pha, thiết bị chuyển mạch cũng được kích hoạt để bảo vệ mạch điện.
• Bảo vệ dựa trên đồng bộ hóa: Dựa trên việc giám sát đồng bộ hóa từng pha, hệ thống bảo vệ cũng sẽ thực hiện các biện pháp bảo vệ tự động khi đồng bộ hóa bị gián đoạn.
• Bảo vệ chung: Các hệ thống hiện đại hoặc các hệ thống yêu cầu mức độ an toàn và tự động hóa cao có thể kết hợp các phương pháp bảo vệ mất pha nêu trên để giảm thiểu “thời gian ngừng hoạt động” của máy.

Một số câu hỏi về tổn hao đường trung tính

Câu hỏi 1: Vấn đề mất dây trung tính tại nhà có nên giải quyết không?

hồi đáp: KHÔNG. Mất dây trung tính là sự việc nguy hiểm có thể gây cháy nổ do điện áp tăng đột ngột nên tốt nhất bạn nên liên hệ với thợ điện để xử lý kịp thời và triệt để.

Câu 2: Tổn hao trung tính và tổn hao pha có giống nhau không?

hồi đáp: KHÔNG. Dây trung tính khác với dây pha nên đây là hai vấn đề khác nhau trong hệ thống điện ba pha.

• Thiếu trung lập: Xảy ra khi dây trung tính bị hở hoặc đứt. Lúc này dòng điện vẫn chạy qua các dây pha nhưng điện áp giữa các pha sẽ không cân bằng khiến điện áp một số pha tăng đột ngột, có thể gây cháy nổ hoặc hỏng hóc thiết bị.
• Giai đoạn thiếu: Xảy ra khi 1 trong 3 dây pha của hệ thống điện 3 pha 4 dây bị đứt, hư hỏng. Khi thiếu một pha, các thiết bị điện ba pha sẽ không thể hoạt động bình thường dẫn đến quá tải, cháy động cơ.

Trên đây là những thông tin quan trọng liên quan đến việc mất đi sự kiện trung tính. Chúng tôi xin nhấn mạnh một lần nữa đây là vụ tai nạn điện nghiêm trọng cần được xử lý kịp thời và có kỹ thuật. Nếu bạn thiếu kiến ​​thức và kinh nghiệm về điện thì đừng tự mình xử lý và sửa chữa tại nhà.

Để biết thêm thông tin về tai nạn điện, vui lòng truy cập: .