Hướng dẫn cách sử dụng dây cáp điện đúng tiêu chuẩn

Chu Văn An

Dây cáp là thiết bị không thể thiếu trong kỹ thuật ngày nay. Mặc dù đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải điện năng và kết nối các thiết bị điện nhưng không phải ai cũng hiểu rõ cách sử dụng dây và cáp an toàn. Trong bài viết này chúng tôi sẽ hướng dẫn chi tiết các bạn cách sử dụng cáp theo tiêu chuẩn.

Sự khác biệt giữa cáp và dây điện

Cable (tên tiếng Anh: Cable) gồm một hoặc nhiều dây dẫn đặt cạnh nhau hoặc xoắn lại với nhau, thường có vỏ bọc cách điện độc lập. Vỏ có chức năng bảo vệ các bộ phận bên trong và do đó có thể được làm bằng nhựa, cao su hoặc vải tùy thuộc vào ứng dụng và môi trường hoạt động.

Theo TCVN 6612, lõi dẫn điện của cáp có hai dạng: bện đồng tâm hoặc bện đồng tâm. Cáp thường có nhiều hơn 1 lớp bảo vệ để chịu được va đập, tác động của môi trường, hóa chất.

Cáp có định mức điện áp hoạt động >1kV nên có tiết diện và khả năng chịu tải lớn hơn dây dẫn.

Đồng thời, TCVN 6612 quy định dây dẫn điện (tên tiếng Anh Electric Wire) có thể là lõi cứng (một lõi) hoặc lõi mềm (nhiều sợi) nhưng chỉ có 1 lớp cách điện bên ngoài. Vỏ ngoài thường bằng nhựa PVC và phải đảm bảo cách điện theo tiêu chuẩn ISO 6610.

Cấp điện áp giới hạn của dây dẫn điện thường là 750V hoặc 0,6/1kV nên thích hợp để truyền dòng điện nhỏ trong hệ thống điện dân dụng. Vì có ít lớp bảo vệ hơn nên nên lắp đặt dây trong thang và đường ống và hạn chế tiếp cận trực tiếp vào tường.

Nói một cách đơn giản, cáp được thiết kế để mang dòng điện lớn và do đó phù hợp với nhiều hệ thống từ điện áp thấp đến điện áp cao và từ ứng dụng gia dụng đến công nghiệp nặng. Ngược lại, dây điện được sử dụng trong các công trình dân dụng để truyền tải điện năng hoặc kết nối các thiết bị điện trong nhà.

Nguyên tắc chung về cách sử dụng dây và cáp

Dù là dây hay cáp thì bạn cũng cần đảm bảo những nguyên tắc sử dụng chung sau:

• Chọn dây phù hợp: Dây dẫn hoặc cáp phải được lựa chọn dựa trên công suất thiết bị, cấp điện áp hoạt động hoặc điều kiện cụ thể của môi trường làm việc.
• Xác định chất lượng dây: Chỉ chọn cáp có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo vỏ cách điện còn mới, nhẵn, nguyên vẹn và số lượng lõi dẫn thực tế phù hợp với thông số in trên vỏ.
• Tuân thủ các nguyên tắc lắp đặt an toàn: Ngắt tất cả các nguồn điện và nối dây điện trước mỗi buổi làm việc. Không để dây nguồn tiếp xúc với nước hoặc thực hiện bảo trì, lắp đặt ở những nơi ẩm ướt.
• Bảo trì, bảo dưỡng định kỳ: Hệ thống điện cần được kiểm tra thường xuyên để phát hiện các dấu hiệu hư hỏng trước khi xảy ra sự cố.

Cách sử dụng cáp an toàn đúng tiêu chuẩn kỹ thuật

Cách chọn cáp

• Ưu tiên những loại cáp chất lượng cao được cung cấp bởi các nhà sản xuất nổi tiếng hoặc đại lý uy tín trên thị trường.
• Mặt cắt dây nguồn phải phù hợp với công suất của thiết bị để tránh tình trạng quá tải, quá nhiệt, thất thoát điện năng. Đồng thời, loại cáp cần phải phù hợp với điều kiện môi trường và hoạt động cụ thể (ví dụ, cáp được bảo vệ đúng cách nên được chôn dưới đất hoặc trong tường, cáp không được bảo vệ nên được lắp đặt cố định ở những nơi có độ rung thấp).

Vị trí lắp đặt cáp

• Vị trí lắp đặt cáp phải khô ráo, tránh xa nguồn nước, nguồn nhiệt và không có vật sắc nhọn, nặng ở gần.
• Một số môi trường đặc thù như nhiệt độ cao, hóa chất,… đòi hỏi phải sử dụng các loại dây đặc biệt như dây chống cháy, chống ăn mòn…

Cách định tuyến cáp

• Bản thân cáp có lớp bảo vệ và bọc thép chắc chắn nên chỉ nên đeo trong đường ống ở những môi trường có yêu cầu đặc biệt để tránh lãng phí vật liệu.
• Cáp nên được bôi trơn khi chúng đi qua đường ống để giảm ma sát. Đảm bảo lực kéo nằm trong phạm vi cho phép của từng loại cáp. Không được dừng kéo hoặc kéo căng quá đột ngột, nếu không sẽ dễ làm hỏng lớp cách điện hoặc đứt lõi cáp.
• Sắp xếp các dây cáp trong thang một cách có trật tự, đảm bảo số lượng dây cáp phù hợp với diện tích của thang. Tại các vị trí chuyển hướng và phân nhánh, cáp cần được cố định bằng dây đai nhựa hoặc dây buộc.

công nghệ kết nối

• Cáp nên được đặt so le để tránh đoản mạch trong trường hợp đứt.
• Dây nguồn chỉ nên được kết nối ở hộp nối và không bao giờ được kết nối trong ống dẫn.
• Các kết nối cần phải được siết chặt và cách nhiệt đầy đủ.

Cách bảo vệ cáp

• Trong quá trình thi công không được để nước, hóa chất, vữa, xi măng,… xâm nhập vào lõi cáp làm ảnh hưởng đến khả năng truyền tải điện của cáp.
• Những sợi cáp thừa hoặc không sử dụng cần phải bọc lại bằng băng cách điện hoặc lớp phủ đặc biệt để hai đầu cáp không tiếp xúc trực tiếp với không khí hoặc hơi ẩm dễ dẫn đến hiện tượng oxy hóa dây.

Nguyên tắc an toàn khi sử dụng cáp

• Không treo vật nặng hoặc đặt vật nặng lên cáp. Ngoài ra, không nên để cáp tiếp xúc với nhiệt độ hoặc độ ẩm cao vì quá trình oxy hóa của cáp sẽ diễn ra nhanh hơn.
• Không sử dụng dây điện bị hư hỏng hoặc cũ kỹ, đặc biệt là đường dây chính.
• Không kéo căng cáp quá mức trong quá trình thi công và lắp đặt, không để cáp bị uốn cong hoặc xoắn, nếu không dây dẫn bên trong sẽ bị đứt hoặc đứt.
• Không khoan, đục lỗ hoặc đóng đinh vị trí cáp trên tường.
• Khi xảy ra tai nạn điện, việc đảm bảo quan trọng nhất là phải tắt nguồn điện.
• Thường xuyên kiểm tra hệ thống điện bằng thiết bị đo chuyên dụng để phát hiện kịp thời các vấn đề liên quan đến hệ thống dây điện, thiết bị.

Việc tuân thủ các mục đích cơ bản của cáp nêu trên là cơ sở để đảm bảo hiệu suất truyền dẫn, kết nối của cáp và đảm bảo an toàn cho con người và thiết bị.

Cách sử dụng dây chuẩn kỹ thuật

Dây dẫn được cấu tạo đơn giản hơn cáp và thường được lắp đặt trong môi trường có mức điện áp thấp hơn, ít va đập hơn và ít tiếp xúc với hóa chất ăn mòn hơn, vì vậy bạn chỉ cần đảm bảo tuân theo các nguyên tắc cơ bản này để đảm bảo tuổi thọ của dây và hệ thống.

• Mặt cắt dây được lựa chọn cần phù hợp với công suất thiết bị và điện áp hoạt động. Việc chọn tiết diện dây quá nhỏ có thể khiến dây bị quá tải và dễ cháy. Mặt cắt dây quá lớn sẽ gây lãng phí không cần thiết.
• Vị trí đi dây cần phải phù hợp với đặc điểm của từng loại dây. Ví dụ, dây chắc chắn phải được cố định ở những khu vực ít rung động hơn hoặc bên dưới các bức tường. Định dạng dây linh hoạt mang lại sự linh hoạt cao hơn và do đó phù hợp để lắp đặt ở những khu vực cần di chuyển liên tục.
• Nếu dây có khả năng cách nhiệt tốt, chịu nhiệt cao thì không cần đưa vào ống dẫn để tối ưu hóa chi phí. Ngược lại, môi trường có độ ẩm cao và sốc cơ học mạnh nên trang bị lớp bảo vệ bên ngoài cho dây dẫn điện.
• Kết nối dây một cách chính xác và không bao giờ sai cực. Đảm bảo các kết nối không bị lỏng, lõi dây dẫn không bị siết quá chặt và được cách điện an toàn.
• Dây điện cần được bảo quản đúng cách để tránh các vật lạ, nước hoặc hóa chất xâm nhập vào các đầu dây.
• Không sử dụng dây điện bị hư hỏng hoặc có lớp cách điện bị bong tróc hoặc nứt.
• Luôn tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định an toàn điện trong quá trình thi công, lắp đặt và sử dụng dây điện.
• Thường xuyên kiểm tra hệ thống dây điện để kịp thời phát hiện các dấu hiệu chuột cắn, hở dây, oxy hóa, v.v…

Câu hỏi thường gặp về cách sử dụng dây nguồn

Câu hỏi 1: Dây cáp bị nứt, hư hỏng, bong tróc còn sử dụng được không?

hồi đáp: KHÔNG. Khi lớp cách điện của cáp bị hư hỏng sẽ dễ xảy ra hiện tượng rò rỉ, đoản mạch, gây nguy hiểm cho người và thiết bị.

Câu 2: Những loại cáp nào thường được sử dụng để đi ngầm trong tường?

hồi đáp: Cáp nguồn một lõi có cấu trúc 1 lõi chắc chắn, có thể chịu được dòng tải cao nên thích hợp lắp đặt ở những khu vực không có nhiều rung động mạnh hoặc những nơi cần di chuyển linh hoạt, chẳng hạn như trong tường ngầm.