Điện 3 pha là gì? Sự khác biệt giữa điện 1 pha và điện 3 pha

Chu Văn An

điện 3 pha là dòng điện được sử dụng phổ biến trong các nhà máy, xí nghiệp sản xuất và những nơi có nhiều máy móc, thiết bị công suất lớn. Điện 3 pha giúp việc vận hành máy móc dễ dàng hơn, đồng thời tránh thất thoát điện năng lớn. Vậy điện 3 pha là gì? Những lợi thế là gì? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về điện 3 pha trong bài viết dưới đây.

Điện 3 pha là gì?

Điện 3 pha là loại dòng điện gồm 4 dây dẫn, trong đó có 3 dây nóng và 1 dây trung tính. Hệ thống điện 3 pha có 2 kiểu đấu nối là đấu nối sao và đấu nối tam giác. Nguồn điện 3 pha giống như ba dòng điện 1 pha chạy song song với nhau, khác nhau về độ lệch pha và có cùng một dây trung tính. Điện áp của dòng điện 3 pha có giá trị khác nhau tùy theo từng quốc gia. Ví dụ ở Việt Nam, điện áp của dòng điện 3 pha là 380V, ở Mỹ là 220V và ở Nhật là 200V.

Điện 3 pha thường được sử dụng cho các thiết bị điện có công suất lớn, các thiết bị này thường được sử dụng trong quá trình sản xuất công nghiệp, vận hành nhà máy,… Tuy nhiên, cũng có nhiều người lắp đặt điện 3 pha cho gia đình để có được đầu ra 1 pha 220V phục vụ cho mục đích sinh hoạt.

Điện 3 pha có điện áp khác nhau tùy theo quốc gia

Trong tiếng Anh, điện 3 pha được gọi là “dòng điện ba pha”. Đây là một thuật ngữ chuyên ngành được sử dụng trong lĩnh vực điện. Thông thường, bạn sẽ thấy thuật ngữ này được in trên nhãn của các thiết bị sử dụng nguồn điện 3 pha.

Điện 3 pha bao nhiêu ampe, kw?

Hiện nay, để đo chính xác người ta thường sử dụng ampe kìm để đo cường độ dòng điện ba pha.

Công suất dòng điện 3 pha hiện nay được tính theo công thức sau:

P = √3 * U * I * Cos(Φ)

Trong đó:

• P: Công suất (ký hiệu KVA – đơn vị KW, W).
• U: Điện áp (đơn vị Vol) chạy qua dây dẫn.
• I: Cường độ dòng điện (Ampe – ký hiệu A).
• Cos(Φ): Hệ số công suất, giá trị bằng 1 hoặc 0,8

Điện 3 pha có nguy hiểm không?

Trên thực tế, mọi dòng điện đều nguy hiểm nên bạn cần hết sức cẩn thận khi sử dụng. Như đã đề cập, dòng điện ba pha có điện áp lên tới 380V nên mức độ nguy hiểm của nó cao hơn rất nhiều so với các loại dòng điện khác. Để đảm bảo an toàn trong quá trình thi công, lắp đặt và sửa chữa, bạn cần tuân thủ các biện pháp an toàn để hạn chế rủi ro xảy ra sự cố.

Điện 3 pha rất nguy hiểm, hãy cẩn thận khi sử dụng

Cấu trúc điện 3 pha

Hệ thống điện 3 pha bao gồm 3 dây nóng (còn gọi là dây pha) và 1 dây trung tính (còn gọi là dây lạnh). Hệ thống này có nhiều cấp điện áp khác nhau, từ cao áp, trung thế đến hạ áp.

Dây trung tính trong mạch điện có nhiệm vụ cân bằng điện áp giữa các pha trong mạch. Trong mạch điện một pha, dây trung tính được dùng để bịt kín mạch và dẫn điện qua nhà.

Nguồn điện ba pha bao gồm đường dây truyền tải, nguồn điện và các thiết bị phụ tải ba pha. Để tạo ra dòng điện xoay chiều 3 pha người ta sử dụng máy phát điện đồng bộ 3 pha, có cấu tạo như sau:

• Phần tĩnh (stato) gồm 3 cuộn dây AX, BY, CZ có lõi có rãnh. Mỗi khe chứa 3 dây quấn cách nhau 120 độ và có số vòng như nhau. Mỗi cuộn dây được biểu thị bằng 1 pha A, B, C.
• Bộ phận quay (rôto) là một nam châm điện có hai cực NS.

Cấu trúc điện 3 pha

Phân loại điện 3 pha

Dựa vào số lượng dây sử dụng, điện 3 pha được chia làm 2 loại như sau:

• Lưới điện 3 pha – 3 dây: Dùng để truyền tải điện không cần dùng dây trung tính ở điện áp khoảng 15 kV trở lên. Loại này được sử dụng khi tải không cần điện áp pha (chỉ có thể tạo được một cấp điện áp). Nó có lợi ích kinh tế và giúp tiết kiệm dây điện. Một ví dụ để bạn dễ hiểu là nếu dây dẫn bị đứt và chạm đất thì hai pha còn lại vẫn hoạt động bình thường nhưng điện áp không còn đạt giá trị bình thường. Nếu ai đó tiếp xúc với dây bị đứt, có thể xảy ra tai nạn điện.
• Lưới điện 3 pha – 4 dây: Dùng cho hệ thống điện hạ thế trực tiếp đến các thiết bị nên có dây trung tính. Loại này tạo ra hai mức điện áp, cả đường dây và pha. Nhược điểm của nó là chi phí của dây. Ngược lại với lưới điện 3 pha – 3 dây, khi một dây bị đứt (chạm đất) thì rơle điện sẽ ngắt cả 3 pha.

Điện 3 pha – 3 dây

Sự khác biệt giữa điện 3 pha và 1 pha

Dưới đây là bảng so sánh điện 3 pha và điện 1 pha giúp bạn phân biệt sự khác nhau giữa chúng.

Cách đấu dây điện 3 pha

Có hai cách nối dây điện 3 pha phổ biến là nối tam giác và nối sao. Cụ thể như sau:

Nối dây điện 3 pha hình ngôi sao

• Cấp điện áp định mức: 220V/380V
• Điện áp mạng hiện tại: 220V/380V (3 pha)
• Ưu điểm: Phù hợp với cấp điện áp thấp nhất (380V) của động cơ và cấp điện áp cao nhất (380V) của lưới điện.
• Tính phù hợp: Thích hợp cho các thiết bị có mức điện áp cao, ví dụ như máy phát điện.

Nối dây điện 3 pha hình ngôi sao

Dây điện 3 pha hình tam giác

• Cấp điện áp định mức: 220V/380V
• Điện áp mạng hiện tại: 110V/220V (3 pha)
• Ưu điểm: Phù hợp với cấp điện áp thấp nhất (220V) của động cơ và cấp điện áp cao nhất (220V) của lưới điện.
• Tính phù hợp: Thích hợp cho các thiết bị có mức điện áp thấp như động cơ.

Dây điện 3 pha hình tam giác

Ưu điểm khi sử dụng điện 3 pha

Điện ba pha mang lại nhiều ưu điểm vượt trội so với điện một pha và hai pha. Dưới đây là một số ưu điểm của hệ thống điện 3 pha:

• Điện 3 pha rất mạnh và được sử dụng rộng rãi trong lưới điện, hệ thống điện công nghiệp và giao thông. Nó phù hợp cho các thiết bị, máy móc có công suất lớn hơn 1000 Watt.
• Khi truyền tải điện đi xa, điện ba pha sử dụng dây dẫn có tiết diện nhỏ hơn điện một pha, giúp tiết kiệm không gian và chi phí.
• Thiết bị sử dụng điện 3 pha có cấu tạo đơn giản và có nhiều ưu điểm so với thiết bị sử dụng điện 1 pha.
• Điện ba pha có khả năng truyền tải tốt hơn trong hệ thống phụ tải điện áp cao. Bởi chúng có hiệu suất sử dụng điện cao hơn, khả năng xử lý tải lớn, tiết kiệm chi phí truyền tải đường dài, đảm bảo an toàn, ít khi xảy ra sự cố và chi phí nhân công xử lý thấp.

Điện 3 pha có được sử dụng trong đời sống không?

Nhiều người vẫn thắc mắc liệu có thể Sử dụng điện 3 pha cho sinh hoạt hay không? Điều này đã được giải đáp khi chúng tôi trình bày khái niệm điện 3 pha và so sánh với điện 1 pha.

• Hệ thống điện cao thế 3 pha thường được sử dụng chủ yếu trong hoạt động sản xuất. Tuy nhiên, điện 3 pha vẫn được ứng dụng trong sinh hoạt. Điện 1 pha được sử dụng cho các thiết bị điện 1 pha, còn điện 3 pha sẽ được sử dụng cho các thiết bị điện 3 pha.
• Trên thực tế, điện 3 pha được coi là loại điện sử dụng cho mục đích sản xuất, kinh doanh có giá thành cao hơn điện 1 pha. Tuy nhiên, nhờ những ưu điểm của điện 3 pha nên nhiều hộ gia đình cũng sử dụng nguồn điện này trong sinh hoạt. Việc duy nhất bạn cần làm là lắp đặt ổn áp 3 pha cho hệ thống điện 3 pha của mình có đầu ra 1 pha 220V để sử dụng.

Điện 3 pha cũng có thể sử dụng cho mục đích sinh hoạt

Dùng điện 3 pha có rẻ hơn không?

Với câu hỏi “Dùng điện 3 pha có rẻ hơn không??”, chúng tôi xin trả lời như sau:

• Theo quy định của Bộ Công Thương và Cục Điện lực, giá điện 3 pha thường cao hơn giá điện 1 pha. Tuy nhiên, vào các giờ cao điểm từ 9h30 – 11h30 và 17h – 22h, giá điện 3 pha thấp hơn giá điện 1 pha. Điều này có nghĩa là sử dụng điện 3 pha trong thời gian này sẽ tiết kiệm hơn so với sử dụng điện 1 pha.
• Đặc biệt, khi sử dụng nhiều điện 1 pha, tiền điện sẽ được tính theo từng bước và giá điện 1 pha thường khá cao. Ngoài ra, hệ thống điện một pha cũng khá yếu và có thể gây khó khăn khi sử dụng cùng lúc nhiều thiết bị điện tử trong gia đình. Vì vậy, những hộ gia đình có nhu cầu sử dụng điện cao thường lắp đặt và sử dụng hệ thống điện 3 pha.

Hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn nhanh nhất: