Dây điện bị oxy hóa là gì? Nguyên nhân và biện pháp ngăn ngừa

Chu Văn An

Trong quá trình sử dụng dây điện, có thể bạn đã gặp phải những sợi dây có màu tối, có một lớp bột bám trên bề mặt lõi dây. Đây là trường hợp dây dẫn bị oxy hóa. Vậy nguyên nhân nào khiến lõi dây chuyển sang màu đen? và làm thế nào để khắc phục nó? Bạn có thể theo dõi bài viết dưới đây của chúng tôi để tìm hiểu thêm.

Hiện tượng oxy hóa dây là gì?

Oxy hóa là hiện tượng hóa học điển hình xảy ra trên bề mặt vật liệu kim loại khi tiếp xúc với nước, độ ẩm cao hoặc hóa chất khiến kim loại bị đổi màu.

Dây bị oxy hóa là khi lõi kim loại dẫn điện bị rỉ sét và biến màu do phản ứng với oxy trong không khí hoặc tiếp xúc với hóa chất ăn mòn. Dây bị oxy hóa thường có một lớp oxit trên bề mặt, gây suy giảm hoặc mất tính dẫn điện, làm tăng nguy cơ cháy nổ và hư hỏng hệ thống điện.

Dấu hiệu oxy hóa trong dây điện

Bạn có thể dễ dàng nhận biết các dấu hiệu oxy hóa trên dây điện của mình bằng cách quan sát hình dạng của dây và quá trình hoạt động của thiết bị.

dấu hiệu bên ngoài

• Sự đổi màu của lõi dây: Tùy thuộc vào chất liệu cấu thành nên lõi mà lõi sẽ đổi màu khi bị oxy hóa. Thông thường lõi đồng sẽ chuyển sang màu đen hoặc xanh sau quá trình oxy hóa. Dây nhôm sẽ chuyển sang màu xám đen hoặc xám trắng.
• Bề mặt của dây bị nhám: Do có thêm lớp oxit trong lõi dây nên bề mặt dây sẽ trở nên nhám và dễ bong tróc.
• Có một lớp bột: Nếu chạm vào dây điện, bạn sẽ thấy một lớp bột mịn màu trắng nhạt ở đầu dây hoặc tại điểm nối.

dấu hiệu hoạt động

• Thiết bị hoạt động không liên tục: Quá trình oxy hóa có thể khiến điện trở của dây tăng lên, các thiết bị như bóng đèn, quạt có thể hoạt động thất thường và thường xuyên nhấp nháy.
• Sốt khớp: Khi điện trở tại mối nối tăng lên, dòng điện bị tiêu tán dưới dạng nhiệt khiến các điểm tiếp xúc của ổ cắm và phích cắm trở nên nóng bất thường.

Nguyên nhân là do dây bị oxy hóa

Có nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan dẫn đến hiện tượng oxy hóa dây.

Quy trình sản xuất cáp không đạt tiêu chuẩn

Trước đây, lõi dẫn của cáp thường được làm bằng đồng đen bằng cách nung nóng. Trong quá trình sản xuất, do bản thân đồng có chứa oxy nên việc đun nóng sẽ làm oxy hóa bề mặt lõi đồng.

Hiện nay, đồng đen đã được thay thế bằng công nghệ sản xuất đồng không có oxy. Nhưng nếu quá trình sản xuất và bảo quản không đạt tiêu chuẩn thì đồng chắc chắn sẽ chuyển sang màu đen.

Một số sai lầm thường gặp có thể gây ra tình trạng oxy hóa dây điện:

• Chất lượng đồng đầu vào không đảm bảo và chứa nhiều tạp chất.
• Do công nghệ không đạt tiêu chuẩn nên đồng sẽ tiếp xúc với dầu máy trong quá trình kéo.
• Giai đoạn làm mát không được kiểm soát chặt chẽ, khiến hơi nước xâm nhập vào lõi.
• Việc bảo quản không đúng cách, kể cả dây điện không được bọc kín, có thể khiến lõi kim loại tiếp xúc với không khí và độ ẩm.

Môi trường cài đặt không thể được đảm bảo

• Độ ẩm và không khí: Đây là hai tác nhân chính hình thành các lớp oxit trên bề mặt kim loại. Khi dây dẫn được lắp đặt trong môi trường có độ ẩm cao hoặc bị ngâm trong nước, các phân tử nước và oxy trong không khí sẽ phản ứng hóa học với đồng hoặc nhôm, khiến dây bị đổi màu và giảm tính chất cách điện.
• nhiệt độ cao: Yếu tố này thúc đẩy quá trình oxy hóa nhanh hơn. Khi dây bị quá tải, chập điện hoặc lắp đặt gần nguồn nhiệt hoặc tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, chúng sẽ bị oxy hóa nhanh hơn dây được lắp đặt trong môi trường khô ráo, được bảo vệ đúng cách.

Tiếp xúc với nhiệt và hóa chất

Quá trình oxy hóa xảy ra trong dây dẫn khi tồn tại các điều kiện tiếp xúc hóa học phù hợp giữa các chất.

Vì vậy, khi kim loại dẫn điện tiếp xúc với một số chất như axit, kiềm, muối, clo… hay một số chất ô nhiễm trong không khí sẽ hình thành các hợp chất sẫm màu hơn, kèm theo đó là lớp oxit sáng màu bao phủ bề mặt kim loại.

Ngoài ra, một số chất xúc tác quan trọng trong sản xuất cáp cũng là “con dao hai lưỡi”. Chúng không chỉ có thể thay đổi hiệu suất và chức năng của dây mà còn tạo ra các phản ứng hóa học khiến lõi đồng chuyển sang màu đen.

• lưu huỳnh: Là một tác nhân lưu hóa, nó giúp cải thiện độ bền và độ đàn hồi của chất cách điện cao su. Nhưng nếu lưu huỳnh tiếp xúc với lõi đồng sẽ nhanh chóng biến đồng thành màu đen.
• CaCO3 và bột talc: Đây là hai thành phần chính trong chất độn có nhiệm vụ cải thiện tính chất cơ lý của lớp phủ cao su. Tuy nhiên, do các hạt độn này chứa nhiều tạp chất và bazơ tự do nên dễ gây ra hiện tượng đổi màu lõi đồng.
• VA-7: Khi VA-7 kết hợp với các chất lưu hóa có thể làm tăng tính chất cơ học của lớp bọc cao su nhưng cũng có thể khiến lõi đồng bị đổi màu nhanh hơn.

Công nghệ kết nối sai

Khi nối dây không đúng và nối không chặt, điện trở cao trên dây sẽ sinh ra một lượng nhiệt lớn, lâu ngày sẽ khiến dây bị oxy hóa.

Một lý do khác khiến dây dễ bị oxy hóa là do thiếu khả năng tương thích giữa các vật liệu đầu cuối. Khi hai kim loại khác nhau tiếp xúc với nhau sẽ xảy ra phản ứng hóa học khiến lõi bị đổi màu, đó là dấu hiệu của sự ăn mòn kim loại.

Cách xử lý dây bị oxy hóa

Xử lý dây bị oxy hóa không khó. Bạn có thể tham khảo quy trình sau.

Bước 1: Ngắt nguồn điện

Đây là nguyên tắc chủ đạo trong mọi quá trình xây dựng, lắp đặt và sửa chữa điện. Bạn có thể tắt cầu dao chính hoặc cầu dao nhánh ở khu vực cần sửa chữa dây điện.

Bước 2: Xác định mức độ oxy hóa

Kiểm tra các dấu hiệu và xác định mức độ oxy hóa trên các kết nối, đầu dây hoặc điểm tiếp xúc.

• Oxy hóa nhẹ: Một lớp oxit mỏng vừa xuất hiện trên bề mặt dây.
• Tái oxy hóa: Lõi dây có màu đen, lớp bột dày, vỏ dây thô ráp, mất đi độ đàn hồi ban đầu.

Bước 3: Xử lý dây bị oxy hóa

• Đối với dây bị oxy hóa nhẹ, bạn có thể dùng giấy nhám hoặc bàn chải thép để chà và cạo sạch lớp oxit trên bề mặt dây, sau đó quấn lại phần nối lại bằng băng dính chuyên dụng.
• Đối với dây bị oxy hóa nghiêm trọng, cách tốt nhất là cắt dây và nối nó với dây mới. Nếu quá trình oxy hóa chỉ xảy ra ở khớp thì việc điều trị sẽ đơn giản hơn nhiều. Cắt kết nối cũ và kết nối lại.

Nếu bạn không đủ tự tin vào chuyên môn của mình, hãy liên hệ với thợ điện để được xử lý triệt để.

Các biện pháp chống oxy hóa dây

Chọn dây nguồn

• Sử dụng dây chất lượng cao: Dây được sản xuất bởi thương hiệu uy tín và được cung cấp bởi các đại lý uy tín đáp ứng những tiêu chuẩn khắt khe trong quá trình sản xuất và bảo quản. Nên ưu tiên những loại dây có lớp bọc dày hơn, phù hợp với nhiều môi trường lắp đặt khác nhau, đặc biệt là những loại dây có khả năng chống ẩm, chống thấm tốt.
• Chọn tiết diện dây phù hợp: Tiết diện dây cần tỷ lệ thuận với công suất của thiết bị để hạn chế tình trạng quá tải, quá nhiệt. Quá trình oxy hóa cũng diễn ra chậm hơn khi lõi dây dẫn được vận hành ở nhiệt độ tiêu chuẩn.

Cài đặt đúng

• Đảm bảo kết nối đáp ứng các tiêu chuẩn: Siết chặt các kết nối, sử dụng các đầu nối và kẹp thích hợp, tránh hở mạch ở các mối nối, có thể sinh ra nhiều nhiệt và khiến các bộ phận kim loại tiếp xúc với không khí và hơi ẩm.
• Bảo vệ dây: Sử dụng ống dẫn đặc biệt để tăng điện trở của dây dẫn, đặc biệt là những dây đi vào tường hoặc ngầm. Đối với phần cáp còn lại, hãy che các đầu dây bị cắt bằng băng dính điện hoặc mũ đặc biệt.
• Môi trường cài đặt: Không lắp đặt dây nguồn ở những nơi có điều kiện khắc nghiệt như độ ẩm, nhiệt độ cao. Nếu cần đi dây ở những khu vực này thì cần thiết kế thêm các lớp bảo vệ xung quanh bên ngoài dây.

Bảo trì và bảo trì thường xuyên

• Kiểm tra thường xuyên: Các kết nối, công tắc, ổ cắm trong hệ thống điện giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường của dây dẫn và loại bỏ bụi bẩn, hơi ẩm trên dây dẫn.
• Kiểm soát độ ẩm: Đối với những khu vực có độ ẩm cao như phòng tắm, tầng hầm cần ưu tiên lắp đặt hệ thống thông gió hoặc máy hút ẩm.
• Tránh xa hóa chất: Đảm bảo dây nguồn không tiếp xúc với hóa chất ăn mòn.

Câu hỏi thường gặp về dây oxy hóa

Câu hỏi 1: Dây oxy hóa có thể tái sử dụng được không?

hồi đáp: Trên thực tế, các chuyên gia khuyến cáo nên cắt dây bị oxy hóa hoặc thay thế dây mới để đảm bảo hiệu suất truyền tải và hạn chế rủi ro về an toàn điện. Tuy nhiên, nếu quá trình oxy hóa nhẹ, tức là dây mới có sự đổi màu nhẹ và lớp oxit trên bề mặt kim loại vẫn còn mỏng thì vẫn có thể tái sử dụng sau khi loại bỏ lớp oxit.

Câu 2: Đường oxi hóa có nguy hiểm không?

hồi đáp: có. Mặc dù nguy cơ oxy hóa dây không rõ ràng ngay lập tức như đoản mạch dây nhưng nếu tình trạng này không được giải quyết kịp thời, lớp oxit trên bề mặt kim loại sẽ trở nên dày hơn, ảnh hưởng đến hiệu suất truyền dẫn của lõi dây dẫn, khiến thiết bị không hoạt động bình thường, điện trở kết nối tăng lên và dây trở nên nóng hơn bình thường, có thể dẫn đến đoản mạch hoặc cháy nổ.